قرارداد اختیار معامله به زبان ساده

از گذشته تاکنون معاملات بین افراد در قالب قرارداده انجام شده است .این قرارداد ها به صورت سنتی نقش بسزایی در انجام داد و ستد دارند. این دادوستد ها در بورس ها معمولا در قالب قرارداد های استاندارد انجام می پذیرد. در بورس کالای ایران نیز معاملات در قالب قرارداد های استاندارد شده انجام می شود و به طور کلی چند نوع قرارداد برای معامله کالاها وجود دارد . دسته ای از این قرارداد ها در بازار های سنتی برای معاملات کالا استفاده می شود که همان قرارداد  های نسیه ،نقد و سلف است. اما دسته ای دیگر از قراردادها به تازگی در کشور ما مطرح شده اند که به اصطلاح به آنها قرارداد های مشتقه گفته می شود. از مهمترین آنها می توان به قرارداد های آتی و اختیار معامله اشاره کرد.

1. قرارداد های آتی : قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می شود در آینده ،مقدار معینی از کالا را به قیمتی که الان تعیین می کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می شود که آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.
2. قرارداد اختیار معامله : نوعی قرارداد است که بر اساس آن خریدار اختیار معامله این حق را پیدا می کند که مقدار مشخصی از دارایی پایه را با مبلغ مشخص در زمان مشخص در اینده از فروشنده اختیار معامله خریداری کند و یا به او بفروشد.

در این گفتار تلاش است که در کنار بیان مفاهیم اصلی قرارداد های اختیار معامله ،کارکرد دو نوع اختیار خریده و اختیار فروش به زبانی ساده بیان شود.

قرارداد اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن یک طرف ،اختیار(حق)خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش می شود. در هر کدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار  و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می شوند.

1-اختیار خرید

خریدار در قرارداد اختیار خرید ،حق خرید یک کالا را در اینده از فروشنده اختیار خواهد داشت . فروشنده اختیار نیز در قرارداد اختیار خرید متعهد است ، زمانی که خریدار اختیار تمایل به استفاده از حق خود دارد ،کالا را به قیمت توافق شده به او بفروشد.

مثال:

به عنوان مثال فرض کنید بازار خرید و فروش خودرو در چند ماهه گذشته با سردرگمی روبه رو بوده وپیش بینی دقیقی در خصوص افزایش یا کاهش قیمت خودرو وجود ندارد . بهروز تمایل به خرید یک دستگاه پراید دارد؛ ولی پول کامل برای خرید نقدی خودرو ، یک ماه آینده در اختیارش قرار خواهد گرفت . همچنین با توجه به تغییرات اخیر قیمت او نگران افزایش قیمت پراید در یک ماه اینده است. هم اکنون قیمت پراید در بازار مثلا 20 میلیون تومان می باشد .بهروز تصمیم میگیرد با علی (مالک خودرو پراید که تمایل به فروش آن را دارد) وارد مذاکره شده و قراردادی را با او منعقد کند . در طی این قرارداد بهروز با پرداخت 500هزار تومان به علی این حق را خواهد داشت که در ماه آینده بتواند با پرداخت 20 میلیون تومان پراید را از خریداری کند.

در این مثال توجه به این نکته ضروری است که بهروز مبلغ 500 هزار تومان را بابت خرید این حق پرداخت می کند نه به عنوان پیش پرداخت معامله، در نتیجه در صورتی که بخواهد در ماه بعد از این حق استفاده کند، باید برای خرید پراید مبلغ 20 میلیون تومان بپردازد نه نوزده و نیم میلیون.

حال اگر ماه بعد قیمت پراید بیشتر از 20 میلیون تومان شود، بهروز قطعا از حق خود استفاده میکند و با پرداخت 20 میلیون تومان (قیمتی که ماه قبل توافق کرده بودند)به علی ،پراید را از وی دریافت میکند.

در صورتی که قیمت پراید ماه بعد کمتر از 20 میلیون تومان بشود ،منطقی نیست که بهروز از حق خود استفاده کند چرا که میتواند چراید را در بازار آزاد به قیمت کمتری خریداری کند. در این حالت تنها ضرری که از کاهش قیمت متحمل شد پرداخت 500 هزار تومان بابت خرید حق(که همان قرارداد اختیار خرید می باشد) است.

2- اختیار فروش

خریدار اختیار در قرارداد اختیار فروش، حق فروش کالا درآینده به فروشنده اختیار معامله خواهد داشت . فروشنده اختیار نیز در قرارداداختیار فروش متعهد است زمانی که خریدار اختیار تمایل به استفاده از حق فروش خود دارد ، کالا را به قیمت توافق شده از او بخرد.

مثال:

در این مثال اختیار فروش را با مثال خرید ماشین تفسیر میکنیم . تصور کنید بهروز یک ماه بعد از  قصد فروش پراید خود را دارد.ولی از کاهش یا افزایش قیمت ها در بازار خودرو پیش بینی دقیقی ندارد.فرض کنید هم اکنون قیمت پراید در بازار 20 میلیون تومان است و او نگران کاهش قیمت و افت قیمت پراید خود میباشدو لذا تصمیم میگیرد با محمد وارد مذاکره شده و قراردادی را با او منعقد کند .

در طی این قرارداد بهروز این را خواهد داشت که پراید خود تا ماه آینده به محمد بفروشد  و محمد موظف به خرید پراید است. در واقع بهروز با پرداخت 250 هزار تومان ،حق فروش پراید را به قمیت 20 میلیون تومان به محمد خواهد داشت . واین 250 هزار تومان بابت خرید این حق پرداخت شده است وتاثیری در قیمت توافقی معامله در ماه آینده (20میلیون) ندارد.

سود و زیان طرفین

حال اگر ماه بعد قیمت پراید کمتر از 20 میلیون تومان شده باشد ،بهروز از حق خود استفاده میکند و محمد موظف است 20 میلیون تومان را به بهروز پرداخت کند و پراید را از او بخرد ؛ولی  اگر پس از یک ماه قیمت خودرو افزایش یابد بیش از 20 میلیون تومان شود منطقی نیست که بهروز از حق خود استفاده کند پرا که میتواند پراید را در بازار به قیمت بیشتری بفروشد . زیان بهروز در این حالت 250 هزار تومانی است که بابت خرید حق فروش ،به محمد پرداخت کرده بود.

با توجه به مثال های فوق، اگر تغییرات قیمت در ماه بعد ، به گونه ای باشد که علی (به عنوان فروشنده اختیار خرید) و محمد (به عنوان فروشنده اختیار فروش) متحمل زیان شود امکان دارد به تعهد در زمانی که بهروز میخواهد از اختیار خود استفاده کند،عمل نکند ؛یعنی در مثال اول خودرو رابه او نفروشد یا در مثال دوم خودرو را از او نخرد . در این صورت گفته میشود علی در اختیار خرید و محمد در اختیار فروش نکول کرده اند.

قرارداد های اختیار معامله در بورس ها

برای اینکه فروشندگان اختیار متعهد به انجام تعهدات خود طبق قرارداد باشند ،قراردادهای اختیار معامله در بورس ها مورد معامله قرار میگیرند. در این حالت بورس ها انجام تعهدات فروشنده اختیار در مقابل خریدار اختیار را تضمین میکند.

اعمال اختیار

هنگامی که خریدار اختیار معامله ، از اختیار خود استفاده می کند ،گفته میشود که خریدار ،قرارداد خود را اعمال کرده است. در اختیار خرید ، باافزایش قیمت ، بهروز اختیار خود را اعمال میکند.

قیمت اعمال

قیمتی که در اینده ،خرید وفروش کالای مورد نظر بر مبنای آن انجام می گیرد. ابن مبلغ هنگام استفاده از اختیار خرید یا فروش باید پرداخت شود . در مثال خرید و فروش خودرو ،به مبلغ 20 میلیون تومانی که بهروز و علی در اختیار خرید و بهروز و محمد در اختیار فروش در ابتدای ماه بر آن توافق کردند قیمت اعمال گفته میشود.

سبک اعمال

در واقع نشان دهنده ی موعد زمانی برای استفاده اعمال اختیار خرید یا اختیار فروش توسط خریدار است. سبک اعمال عموما در قرارداد های اختیار معامله به دو صورت است.

1-وقتی خریدار فقط در سررسید امکان استفاده از حق خود را داشته باشد. در دو مثال آورده شده ، بهروز فقط در پایان تیر ماه 1396 می توانست از اختیار خرید یا اختیار فروش خود استفاده کند (اعمال کند). به قرارداد های اختیاری که به این نحو اعمال می شوند، اختیار معامله اروپایی گفته می شود.

2- وقتی خریدار امکان استفاده از حق خود در هر زمان تا سررسید را داشته باشد. به عنوان مثال ،اگر بخواهیم با دو مقال فوق بخواهیم قرارداد اختیار معامله آمریکایی را تفسیر کینم ،بهروز در هر زمان تا پایان تیر 1396 میتواند از اختیار خرید یا اختیار فروش استفاده کند(اعمال کند). در این نوع اختیار معامله ها ،خریدار هر زمانی تا سررسید که احساس کند با اعمال قرارداد ،سود خواهد برد ،میتواند قرارداد را اعمال کند. به قرارداد های اختیاری که به این نحو اعمال میشوند ، اختیار معامله آمریکایی گفته می شود.

قیمت اختیار

در هر یک از قرارداد های اختیار فروش و اختیار خرید ،فروشنده اختیار معامله مبلغی را تحت عنوان قیمت اختیار از طرف مقابل بابت اختیاری که به او میدهد دریافت می کند . در مثال خرید ماشین ،بهروز قرارداد اختیار خرید ،مبلغ 500 هزار تومان به علی و در قرارداد اختیار فروش مبلغ 250 هزار تومان به محمد پرداخت کرد . به این مبلغ ، مبلغ اختیار می گویند.

مشاوره سرمایه گذاری در بورس

تحلیل سبد بورسی شما با ما

دارایی پایه در قرارداد اختیار معامله

نحوه خرید و فروش اختیار معامله ؛ آموزش اختیار معامله

ریسک و درآمد اختیار معامله یا همان آپشن ها

تفاوت بازار اختیار معامله با معاملات سهام

tsetmc