بررسی اهمیت سلسله مراتب سازمانی

هر سازمانی به منظور اینکه اختیارات و وظایف مربوط به پایین ترین سطح از کارمندان و کارکنان تا بالاترین سطح از مدیران و مالکان شرکت را مشخص کند و همچنین به صورت صحیح و منظم به فعالیت های خودش بپردازد، باید از یک سلسله مراتب سازمانی استفاده می کند. در این سلسله مراتب مدیران اجرایی در بالاترین سطح و راس قرار دارند و کارمندان و کارکنان، سمت های پایین تر را در اختیار دارند. به همین دلیل سلسله مراتب ساختار سازمانی در اکثر موارد به صورت هرمی می باشد و هر چقدر به سمت پایین تر سلسله مراتب حرکت کنیم، تعداد افراد موجود در آن بخش نسبت به بخش های قبلی بیشتر می شوند.

یکی از عوامل مهمی که در ساختار سازمانی و به تبع آن در سلسله مراتب سازمانی تاثیر دارد، عبارت از قدرت تصمیم گیری و اختیارات افراد می باشد؛ همچنین موقعیت های بالاتر به افرادی اختصاص دارد که اختیارات بیشتری دارند. معمولا در اکثر شرکت ها مدیر عامل بالاترین عضو آن سازمان و سلسله مراتب می باشد.

آشنایی با برخی از اعضای مهم در سلسله مراتب سازمانی:

به طور کلی سطوح مدیران در سازمان شامل سطح مدیریت ارشد، سطح مدیریت میانی و سطح مدیریت عملیاتی می باشد و افرادی که نقش این مدیران را دارند، به عنوان مهمترین اعضای سازمان در نظر گرفته می شوند. به غیر از کارکنان عادی، سایر اعضای مهم موجود در یک سلسله مراتب سازمانی که به نحوی سلسله مراتب مدیریت سازمانی را تشکیل می دهند، عبارتند از:

• مدیر ارشد اجرایی: این مدیر بالاترین مقام اجرایی را در سلسله مراتب اداری دارد و مسئولیت مربوط به توسعه، رشد و سودآوری شرکت بر عهده این فرد است.
• مدیر ارشد عملیاتی: بعد از مدیر ارشد اجرایی دومین نقش مهم را در سازمان دارد و اصلی ترین وظیفه این مدیر هماهنگ کردن فعالیت ها به منظور اطمینان از عملکرد سازمان و بهره ور بودن آن می باشد.
• مدیر ارشد مالی: هماهنگی فعالیت های مالی سازمان بر عهده مدیر ارشد مالی می باشد و همچنین می تواند یک سری توصیه هایی در مورد فرصت های مالی مناسب پیشنهاد دهد.
• مدیران: وظیفه اصلی آنها نظارت بر بخش ها و نظارت بر اجرای بهترین سیاست ها است تا بهره وری توسط مدیران بخش تضمین شود.
• مدیران بخش: این مدیران بر فعالیت های روزمره سازمان و همچنین آموزش کارکنان مربوط به بخش مربوطه نظارت دارند.
• سرپرستان بخش: این مسئولان بر گروهی از کارمندان در هر بخش نظارت می کنند و در هماهنگی فعالیت های روزمره به مدیران کمک می کنند.

مزیت ها و معایب سلسله مراتب سازمانی

بهره گیری از طراحی ساختار سازمانی مناسب که منجر به ایجاد یک سلسله مراتب مناسب می شود، یک سری مزیت هایی برای سازمان ایجاد می کند که مهمترین آنها عبارتند از:

• همه اعضای سازمان یک درک صحیح و مناسبی از جایگاه خود و کارمندانی که باید به آنها گزارش دهند، به دست می آورند.
• کارشناسان و رهبران سطح بالا در حین کار به صورت بهتری از تجربیات و دانش خودشان استفاده می کنند.
• در صورت وجود داشتن سلسله مراتب سازمانی مناسب، اعضا سلسله مراتب تصمیم گیری را خواهند شناخت و با توجه به موقعیت های پیش آمده بهترین تصمیم گیری در سازمان صورت خواهد گرفت.
• کارمندان انگیزه بیشتری برای همکاری پیدا می کنند.
• تخصص های اختصاص یافته نقش مهمتری در سلسله مراتب پیدا می کنند.
• وظایف و مسئولیت های هر فردی مشخص می باشد و هیچ یک از اعضا نمی توانند از مسئولیت خودشان شانه خالی کنند.

در کنار مزیت هایی که یک سلسله مراتب سازمانی دارد، ممکن است یک سری معایبی هم داشته باشد. شایع ترین معایب عبارتند از:

• ممکن است کارکنان سطح پایین تر احساس کنند که کارکنان سطح بالاتر نسبت به آنها بی احترامی می کنند.
• یک سری از کارکنان سطح بالا محدودیت هایی را برای همکاران سطح پایین تر ایجاد کنند.
• با توجه به اینکه اطلاعات مهم در دسترس مدیران سطح بالا می باشد، امکان نوآوری و خلاقیت از سمت کارکنان سطح پایین تر که به صورت ملموس تری با چالش ها مواجه هستند، کاهش می یابد.
• روند مربوط به تصمیم گیری کُند می شود.
• در صورتیکه حقوق کارکنان سطح پایین تر در دست مدیر بخش باشد، ممکن است احساس کنند که مدیر در حق او بی انصافی می کند و حقوقی متناسب با تلاش خودشان دریافت نمی کنند.

معرفی انواع سلسله مراتب سازمانی

بعد از پاسخ دادن به این سوال که سلسله مراتب سازمانی چیست و همچنین آشنا شدن با معایب و مزایای آن، زمان آن رسیده است که با انواع سلسله مراتب سازمانی آشنا شویم. برخی از بهترین ساختار های سلسله مراتب سازمانی عبارتند از:

• سلسله مراتب سنتی: در این سلسله مراتب مدیر عامل در راس سازمان قرار دارد و بعد از آن مدیران بخش های مختلف، سرپرستان و کارمندان قرار دارند. در این ساختار می توان هدف خود را مشخص کرد و تجسم مسیرهای شغلی بالقوه راحت تر می باشد.
• سلسله مراتب تقسیمی: گروه بندی بر اساس موقعیت جغرافیایی، محصولات یا بازار هدف صورت می گیرد. هر بخشی دارای ساختار گزارش دهی و منابع منحصر به فرد می باشد. معمولا شرکت های بزرگ از این ساختار استفاده می کنند تا نسبت به توسعه بخش های مستعد خود در بازارهای هدف مطمئن شوند.
• سلسله مراتب افقی: فاصله بین سطوح مدیریتی و کارمندان کمتر می باشد. به دلیل اینکه کارمندان بیشتری به مدیران و سرپرستان گزارش می دهند، این افراد مسئولیت بیشتری دارند.
• سلسله مراتب ماتریسی: شرکت هایی که در آن کارکنان بخش ها روی یک پروژه کار می کنند، معمولا از این سلسله مراتب استفاده می کنند. در این ساختار می توان به بیش از یک مدیر گزارش داد.
• سلسله مراتب شبکه ای: سازمان های دارای کارکنان داخلی و خارجی از این ساختار استفاده می کنند. کارمندان سازمان در مکان های مختلف کار می کنند و رهبران می توانند نقش های خود را به کارمندان خارجی برون سپاری کنند.

خدمات متیس در حوزه سلسله مراتب  سازمانی

هر سازمانی به منظور اینکه بتواند بهترین عملکرد ممکن را داشته باشد و به اهداف مشخص خودش دست پیدا کند، باید بهترین ساختار سازمانی ممکن را مورد استفاده قرار دهد. گروه متیس با بهره گیری از کارشناسان متخصص در حوزه های مختلف، این آمادگی را دارد تا با توجه به حوزه تخصصی شرکت و سازمان شما، بهترین سلسله مراتب سازمانی ممکن را به شما پیشنهاد دهد و به شما کمک کند با انجام تغییرات لازم به ایده آل ترین استراتژی ساختار سازمانی دست پیدا کنید و مسیر موفقیتتان را هموار کنید.