پیش بینی تورم تا پایان 1400

داستان تورم های امروزی

قبل از پیش بینی تورم لازم است بیشتر داستان تورم بخوانیم. در گذشته تا قبل از قرن بیستم، اگر قیمت ها (به هر دلیلی مانند جنگ، تغییر در ذخایر طلا و نقره) بالا می رفت، در دوره بعدی کاهش پیدا می کرد و معمولا به سطوح قبلی خود بر می گشت. اما در قرن بیستم و دقیقا پس از لغو نظام برتن وودز در سال 1971، تورم دیگر به شکل قبلی نبود.
از اواسط قرن سیزدهم میلادی تا اواخر قرن پانزدهم با وجود افت و خیزهایی در قیمت ها، روال کلی و دراز مدت آنها ثابت بوده است. از اوایل قرن شانزدهم به دنبال کشف قاره آمریکا و ورود مقادیر قابل توجهی طلا و نقره به اروپا و کاهش ارزش نسبی طلاو نقره، قیمت ها رو به افزایش گذاشت.

برای دانلود این گزارش به صفحه گزارشات تخصصی بروید.

سیر صعودی قیمت ها در آغاز قرن هفدهم متوقف شد. از این دوره تا اواسط قرن هجدهم، اگرچه قیمت ها افت و خیز زیادی داشتند، اما سیر بلند مدت آن ثابت بوده است. روند افزایش قیمت ها که از اواخر سده هجدهم آغاز شده بود، با وقوع انقلاب فرانسه و بعد از آن، جنگ های ناپلئونی، به تورم شدید تبدیل شد، بعد از برقراری صلح و آرامش در اروپا، قیمت ها به سطح اولیه خود در اواخر قرن هجدهم برگشت.

پس از جنگ جهانی اول

با وقوع جنگ جهانی اول، قیمت ها به شدت افزایش یافت، اما با پایان جنگ، قیمت ها نیز کاهش یافتند.
بعد از جنگ جهانی دوم و هزینه های سنگین بازسازی اروپای ویران شده و همچنین پس از ویرانی های جنگ کره، قیمت ها به گونه ای نگران کننده افزایش یافت. با شروع دهه 1970 (که همزمان با لغو نظام برتن وودز بود) و افزایش فشارهای تورمی شدید، موضوع تورم در این کشور ها به یکی از مباحث مهم اقتصادی تبدیل گردید.
زیرا این بار تورم با تورم های سابق متفاوت بود.
در گذشته اگر قیمت ها در دوره ای افزایش می یافت، در دوره ای دیگر کاهش پیدا می کرد. ولی در این دوره قیمت ها هرگز میل به کاهش نداشتند. به همین جهت یکی از اهداف مهم و اساسی تمامی سیاست گذاران و مسئولان اقتصادی، دستیابی به سطح متعادلی از قیمت ها بود، که هم به رشد اقتصادی کمک کند و هم تضمین کننده ثبات رشد اقتصادی باشد.

گسترش پدیده تورم و آثار تخریبی آن موجب گردید که تحقیقات بسیاری پیرامون شناخت علل بروز و نیز اثرات آن بر دگیر شاخص های اقتصادی و نهایتا ارائه راهکار هایی جهت مقابله با آن صورت پذیرد.
در دوره پول کاغذی، از ابتدای پیدایش و گسترش تا اوایل قرن بیستم، داشتن پشتوانه فلزی و تبدیل پذیری، اصل اولی بوده و دولت ها در حفظ و صیانت آن کوشا بوده اند. اگرچه این امر همواره برای آنها میسر نبوده و در مواردی از آن تخطی کرده اند.

تعریف تورم

تورم تعاریف متعددی دارد اما:
بر اساس ماهیت، افزایش مداوم و سریع سطح عمومی قیمت ها نام دارد.
بر اساس اثر، به فرآیند کاهش مداوم ارزش پول در طول زمان گفته می شود.
افزایش پایدار و مستمر سطح عمومی قیمت ها در یک بازه زمانی مشخص، می تواند جامع ترین تعریف برای تورم باشد.
مفهوم امروزی تورم، در قرن نوزدهم میلادی رواج یافت. پیش از آن، مفهوم دیگری از تورم وجود داشت که جهت نشان ‌دادن افزایش حجم اسکناس ‌های غیر قابل تبدیل به طلا به کار برده می‌شد.
نرخ تورم برابر است با تغییر در یک شاخص قیمت که معمولاً شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) است.

تورم نقطه به نقطه

تورم نقطه به نقطه از بررسی شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در هر مـاه نـسبت بـه مـاه مـشابه سـال قبـل بدست می‌آید. برای مثال، شاخص قیمت اردیبهشت ۱۴۰۰ (میانگین موزون قیمت سبد خانوار) به شاخص قیمت مدت مشابه سال قبل یعنی شاخص قیمت در اردیبهشت ۹۹ مقایسه می‌شود که به آن تورم نقطه به نقطه می‌گویند. تورم نقطه به نقطه یک استاندارد جهانی است که توسط بسیاری از کشورها محاسبه و اعلام می‌شود. بنابراین، این شاخص ساخته دولت ها نیست.

روند نرخ تورم در دوره های مختلف

روند تورم در ایران

براساس داده های منتشر شده مرکز آمار ایرن، شاخص بهای مصرف کننده و نرخ تورم از سال 1315 تا فروردین 1400 مطابق نمودار زیر است. میانگین کل دوره 16% درصد، میانگین تورم قبل از انقلاب 1357، 11.5% و میانگین پس از نقلاب 1357، 20.5% می باشد.

دهه چهل

بررسی وضعیت تورم ایران نشاندهنده ثبات نسبی تورم تا دهه 1340 شمسی بوده است. پس از اجراي برنامه سوم عمرانی در دهه مذکور و اتخاذ سیاست جایگزینی واردات، تغییرات نوینی در اقتصاد آغاز شد. در اثر افزایش درآمدهاي حاصل از صادرات نفت، از یکسو، و اتخاذ نکردن سیاستهاي درست در بهکارگیري بهینه درآمدهاي نفتی، از سوي دیگر، اقتصاد از تعادل نسبی خارج شد و ضمن دستیابی به نرخهاي رشد بالاتر، تورم نیز بهشدت افزایش یافت.

دهه پنجاه

از اوایل دهه 1350ش تا قبل از انقلاب 57، در نتیجه افزایش درآمدهاي نفتی، براي اولین بار کشور با پدیدهاي مواجه گردید که در ادبیات اقتصادي از آن به عنوان بیماري هلندي یاد میشود. ثمرة این بیماري براي کشور افزایش مخارج دولت و تقاضاي کل بود که منجر به تورمی شدید گردید.
پس از انقلاب اسلامی، در سالهاي 1359 و 1360ش، آثار تورمی ناشی از کسري بودجه دولت و فشارهاي ناشی از کاهش تولید و افزایش قیمت هاي مواد اولیه وارداتی، به سبب تحریم هاي اقتصادي و جنگ تحمیلی نمایان شد.

دهه شصت

در سال 1361 ش، افزایش درآمدهاي دولت از محل افزایش صادرات نفتی و کاهش محدودیت هاي ارزي، واردات کالاهاي مصرفی، واسطهاي و اعمال سیاست هاي کنترلی باعث کاهش تورم گردید. کاهش شدید قیمت نفت در سال 1365ش، درآمدهاي ارزي دولت را به طرز نگران کنندهاي کاهش داد. کاهش شدید درآمدهاي ارزي، نخست از حجم واردات کاسته و سپس در کاهش شدید تولید متجلی شد. از سوي دیگر، افزایش شدید نقدینگی براي تأمین کسري بودجه که در این سال 46 درصد کل بودجه بود، نرخ تورم را که در سال 1364ش حدود 7 درصد بود، تا 7/23 درصد بالا برد. کسري بودجه دولت در این سالها به شدت افزایش یافت به گونهاي در 1367ش نسبت کسري بودجه به رقم 50 درصد رسید. در طی سالهاي 1370-1368ش، اقتصاد ایران دوران باثباتی را پشت سرگذاشت.

دهه هفتاد

متأسفانه اجراي سیاستهاي تعدیل اقتصادي، بحران سررسید بدهی ها و سیاست تک نرخی کردن نرخ ارز کشور را با تورم شدید در سالهاي 1373و1374 روبه رو کرد. اگر در سال هاي جنگ تحمیلی تأثیر هزینه هاي جنگ و کاهش شدید درآمد نفت، کاهش وصول مالیات از طبقات پردرآمد، کسري شدید بودجه و توسل به وامگیري دولت از بانک مرکزي موجب تورم بالا شد، در این دوره افزایش درآمدهاي نفتی، دریافت وام از خارج و اجراي سیاستهاي تعدیلی بی اعتنا به تجربه سالهاي 1357-1352 تورمی افسار گسیخته پدید آورد.
پس از سال 1376 ،روند رشد نقدینگی کاهش یافت و به دنبال آن تا سال 1380ش نرخ تورم هم کاهش یافت و در سال 1380 ،نرخ تورم به 11 درصد رسید.

دهه هشتاد

تا پایان سال 1384 ،جهش ایجاد شده در نقدینگی و نرخ تورم کنترل شد و این شاخص ها روند کاهشی به خود گرفتند. در پی سیاست هاي پولی به اجرا گذاشته شده و با کنترل تبعات ناشی از سیاست یکسان سازي نرخ ارز، در پایان سال 1384ش، نرخ تورم به 10 درصد رسید.
از سال 1386ش نرخ ارز با نوسانات شدید و نامنظم همراه بوده است که این نوسانات تا حدود زیادي از فضاي سیاسی کشور و تحریم هاي اعمال شده بر بخشهاي مختلف اقتصادي کشور نشأت گرفته است. این تنگ ناها سبب افزایش نرخ تورم در 1386ش شد. پس از سال 1386 تا سال 1389ش روند تورمی کشور از ثبات نسبی برخوردار بوده است.

عوامل اثر گذار بر تورم

نظریه پولی

براساس نظریه پولی (پولیون)، تورم در بلندمدت یک پدیده پولی است بدین معنا که تورم ناشی از رشد عرضه اسمی پول (رشد حجم پول) است.

فشار تقاضا

براساس نظریه های کینز، در شرایط اشتغال کامل (نبودن ظرفیت بیکار) فشار تقاضا می تواند سطح قیمت ها را افزایش دهد. لازم به ذکر است که شرایط اقتصاد ایران اشتغال کامل نیست و در وضعیت رکود تورمی قرار دارد.

فشار هزینه

این نظریه ریشه تورم را در افزایش هزینه هاي تولید و قیمت نهاده هاي تولید جستجو می کند. این نظریه برخلاف نظریه فشار تقاضا، قادر به توضیح پدیده تورم رکودي است و آن را معلول افزایش هزینه های تولید و انتقال منحنی عرضه کل به سمت بالا (افزایش تورم) می داند.

شش متغیر اثر گذار

در مجموع متغیر های موثر بر نرخ تورم را می توان به صورت زیر لیست کرد:

[1] پورکاظمی، هفتمین عامل اثر گذار را “وقفه های 1 و 2 تورم” در نظر گرفته است که در این جدول حذف شده است.

با بررسی سابقه تورم در ایران متوجه می شویم تورم در ایران، تا حدود زیادی پولی است و بیشترین تاثیر را از تغییرات قیمت نفت خام، نرخ ارز و نقدینگی می گیرد و اثر سایر عوامل درجات پایینتری از اثر گذاری را دارند.

ارتباط متغیرها

براساس بررسی روند متغیر ها، بیشترین اثر پذیری تورم را از نقدینگی، نرخ ارز و تغییرات قیمت نفت خام است.
نقدینگی به صورت پیوسته و تاریخی روندی افزایشی داشته است (به دلیل کسری بودجه دولت و نبود درآمد های کافی) که منجر به بالا رفتن شاخص بهای مصرف کننده و تورم شده است. از آنجا افزایش درآمد های نفتی بر خلاف تئوری ها منجر به کاهش سطح قیمت ها نشده است؛ می توان نتیجه گرفت افزایش درآمد های نفتی از طریق ایجاد فشار تقاضا، سطح قیمت ها را افزایش داده است.

رابطه تورم و مهم ترین عوامل اثر گذار آن

نتایج پیش بینی

در سال 1400 علاوه بر کسری بودجه قابل توجه دولت، با افزایش قیمت نفت نیز رو به رو هستیم که می تواند اثری مضاعف بر تورم داشته باشد. با توجه به نرخ رشد 39 درصدی نقدینگی و پیش بینی رشد 30 درصدی نرخ ارز در سال 1400، محاسبات پیش بینی تورم تا پایان 1400 نتیجه زیر را به دست می دهد.
تورم بخش های مختلف در سال 1400

نرخ تورم سال 1400 مطابق جدول زیر پیش بینی می شود.

[1] شاخص بهای مصرف کننده

[2] شاخص بهای تولید کننده

[3] شامل حقوق و دستمزد

نگاه بلند مدت و پیش بینی تورم تا 1420

روند گذشته و آینده تورم تا سال 1420

پیش بینی تورم ایران

برای دانلود این گزارش به صفحه گزارشات تخصصی بروید.

دانلود گزارش پیش بینی نرخ ارز تا پایان 1400

دانلود گزارش پیش بینی قیمت نفت خام تا سال 2050

دانلود فایل گزارش

دانلود رایگان گزارش پیش بینی تورم تا پایان 1400 برای کسب و کارها

پیش بینی نرخ تورم تا پایان 1400