قرارداد سلف موازی استاندارد (بخش دوم)

در بخش اول این نوشته قرارداد سلف موازی را معرفی کردیم. یکی از مشکلات خریدارانی که وارد قرارداد سلف می شوند عدم وجود بازار ثانویه برای این قرار داد و عدم امکان نقد شوندگی آن تا سر رسید به دلایل شرعی می باشد.

برای رفع این مشکل در معاملات سلف، نوآوری جدیدی در بازار سرمایه تحت عنوان قرارداد های سلف موازی مطرح شده است. این بازار علاوه بر اینکه برای تولید کنندگان کالاها امکان تامین مالی فراهم می آورد. این ابزار سرمایه گذاری در اوراق بهادار کالایی برای سرمایه گذاران نیز به شمار می رود.

بر اساس ساز وکار معاملات سلف موازی مقدار معینی از دارایی پایه به فروش میرسد که وجه قرارداد مذکور باید نقدی پرداخت و دارایی پایه در سررسید مشخصی در آینده تحویل شود.

سلف موازی

در طول دوره معاملاتی قرارداد، خریدار سلف اول می تواند اقدام به فروش دارایی پایه به میزان خریداری شده در قرارداد سلف ثانویه کند. این قرارداد سلف ثانویه را سلف موازی می گویند.

این فرایند می تواند به همین صورت ادامه یابد و خریدار سلف دوم نیز در قالب یک معامله سلف دیگر آن را به فرد دیگری بفروشد. بدین ترتیب معاملات ثانویه سلف شکل می گیرد.

قرارداد های سلف  باید از هم مستقل باشند و فروشنده سلف ثانویه (خریدار سلف اولیه) به استناد گواهی سلف اول، خریدار سلف ثانویه را به فروشنده سلف اولیه جهت تحویل فیزیکی حواله می دهد.

در این حالت پذیرنده حواله مسئولیت مراجعه به فروشنده اولیه را پذیرفته و حق رجوع به فروشنده در معامله ثانویه را ندارد. این دو قرارداد سلف از یکدیگر کاملا مستقل می باشند.

سلف هایی که بعد از سلف اول منعقد میشود به سلف موازی مشهور است و از آن جایی که در فرایند انتشار این اوراق باید دارایی پایه و مشخصات آن از جمله اندازه قرارداد، نوع دقیق دارایی پایه و …  استاندارد شده باشد، به آن سلف استاندارد گفته می شود. لذا به این قرارداد ، سلف موازی استاندارد اطلاق می شود.

چند نکته در سلف موازی مورد توجه است:

1. سلف های موازی همه مستقل از هم بوده و هر فروشنده ای مقدار معینی از کالای استاندارد را به صورت کلی فی الذمه می فروشد، بنابرین مشکل فقهی فروش مبیع سلف قبل از سررسید پیش نمی آید.

2. گرچه قرارداد های سلف مستقل از هم هستند لکن برای احراز قدرت بر تحویل تنها شرکت عرضه کننده اوراق سلف و یا کسانی که دارای گواهی سلف کالا هستند حق معامله سلف موازی کالا دارند.

3. شرکت عرضه کننده اوراق سلف در عرضه اولیه با اعطای گواهی سلف،به خریدار سلف کالا اجازه می دهد. در صورتی که قبل از سررسید اقدام به فروش سلف موازی کالا کرد،بتواند با تحویل گواهی سلف،خریدار جدید را جهت تحویل کالا با تسویه نقدی به شرکت عرضه کننده اوراق سلف حواله دهد.

سلف موازی استاندارد میتواند دو کارکرد اساسی داشته باشد و با دو الگوی متفاوت مورد استفاده قرار گیرد. الگوی اول برا مقاصد تامین مالی کوتاه مدت و مستمر و الگوی دوم برای مقاصد بلند مدت وطرح های توسعه ای.

اگرچه چنین تکلیفی در دستورالعمل معاملات وجود ندارد دلی با توجه به منطق تامین مالی کوتاه مدت و بلند مدت به لحاظ عملیاتی این تفکیک متصور می باشد.

تامین مالی کوتاه مدت

با استفاده از الگوی اول میتوان امکان انجام معاملات سلف موازی را بر روی معاملات سلف کوتاه مدت فعلی که در بورس کالای ایران به صورت مستمر انجام می شود، فراهم کرد.

در واقع با این کار یک بازار معاملات ثانویه برای این معاملات ایجاد می شود و معاملات سلف عادی که در این بورس انجام می شود جذاب تر شده ومصرف کنندگان کالا وسفته بازها با ریسک کمتری اقدام به ورود به این بازار برای خرید کالای مورد نیاز خود درقالب عقد سلف می کنند.

اگر عرضه اولیه، یعنی معاملات سلف اولیه کالا در قالب قراردادهای استاندارد که دارای مشخصات قرارداد است، برای سررسید معینی به متقاضیان فروخته شود، در این سازوکار یک دوره عرضه برای فروشنده اولیه در نظر گرفته خواهد شد که درآن دوره عرضه، حجم مشخص از قبل تعیین شده کالا را برای سررسید معینی عرضه سلف می کند.

این عرضه در قالب اندازه قرارداد استاندارد بوده و خریدار با توجه حجم تقاضای خود تعداد مشخصی ازاین قرارداد ها را خریداری می کنند.

سلف موازی استاندارد

پس از اتمام دوره عرضه امکان انجام معاملات سلف موازی بر روی معاملات سلف اولیه در طول معاملاتی تا سررسید وجود خواهد داشت. به این نوع معاملات ،سلف موازی استاندارد گفته می شود که واژه استاندارد به معنی استاندارد بودن مشخصات قرارداد از حیث استاندارد دارایی پایه، سررسید تحویل واندازه و… است.

در این نوع الگوی انتشار ، عرضه کننده اوراق سلف به دنبال تامین سرمایه در گردش و با تامین مالی بلند مدت با یک زمانبندی خاص میباشد و هدف خریداران نیز عمدتا تامین کالا برای مقاصد مصرفی ویا خرید اوراق با درآمد ثابت کوتاه مدت است.

لذا عرضه کننده و نیز خریدار در این الگو عمدتا در سررسید تمایل به تحویل فیزیکی دارند،اگرچه در مشخصات قرارداد قیدشده باشد امکان تسویه نقدی فرارداد نیز وجود خواهدداشت . در این معاملات عرضه اولیه عمدتا به کسر قیمت نقدی به فروش میرسد.

تامین مالی بلند مدت

در این الگوی سازوکار موازی، ابزاری جهت تامین مالی بلند مدت خواهد بود، که در آن هدف، تامین مالی صرف توسط منتشر کننده اوراق است. خریداران نیز عمدتا فعالان بازار های مالی هستند که با هدف سرمایه گذاری در اوراق بهادار وارد این بازار می شود معمولا هدف آنها تحویل نیست.

لذا در سررسید خریداران اوراق تمایلی به تحویل فیزیکی ندارند به همین دلیل امکان تسویه نقدی در مشخصات قرارداد در نظر گرفته می شود اگرچه بنا به درخواست خریدار امکان تحویل فیزیکی نیز وجود دارد. همچنین در طول دوره مانده تا سررسید قرارداد طبق سازوکار سلف موازی امکان انجام معاملات ثانویه بر روی این اوراق وجود خواهد داشت.

درصورتی که سلف موازی به صورت کوتان مدت منتشر شود، تا حد زیادی تغییرات قیمت دارایی پایه و در نتیجه بازدهی این اوراق برای خریدار و نیز هزینه های مالی برای فروشنده قابل محاسبه خواهد بود. اما با توجه به اینکه در این الگو اوراق سلف به صورت بلند مدت منتشر می شود بازده این اوراق ارتباط مستقیم با قیمت کالایی که سلف برمبنای آن منتشر شده است، خواهد داشت.

لذا نوسانات غیر قابل پیش بینی قیمت کالای ممکن است ریسک شدیدتری را به فروشنده ویا خریدار این اوراق تحمیل کند. لذا برای جذاب تر کردن این اوراق بلند مدت برای خریدار و نیز پوشش ریسک طرف عرضه کننده اوراق اختیار تبعی بر روی این اوراق قابل تعریف میباشد.

قراردادهای سلف موازی استادارد(بخش اول)

قراردادهای سلف موازی استاندارد(بخش سوم)

تحلیل سبد سهام شما با ما

اصطلاحات رایج معاملاتی در یک نگاه

نحوه خرید و فروش اختیار معامله ؛ آموزش اختیار معامله

انواع بورس را بهتر بشناسیم

بازار های مالی و انواع آن

مشاوره امکان سنجی قبل از شروع کسب و کار

تدوین برنامه و بودجه سالانه و داشبورد مدیریتی BI

تهیه طرح توجیهی سرمایه گذاری ها (Feasibility Study)

نمای لحظه ای بازار اختیار معامله