واحد بهره برداری حوزه نفت و آشنایی با آن

تعریف:

 واحد بهره برداری در واقع عبارت است از كارخانه اي با تمامي وسايل لازم كه عمل جداسازي گازونفت توليدي از چاهها در آن صورت مي گيرد و سپس گاز ونفت تفكيك شده به محل موردنظرارسال مي گردند .

جداسازی در واحد بهره برداری:

این بخش عبارت است از یک تفکیک کننده عمودی با شکلی خاص که تحت فشار نزدیک به اتمسفر عمل می‌کند. این مرحله به نام مخزن بهره برداری معروف است. نفت مرحله سوم مجموعه‌ای تفکیک مختلف در یک واحد بهره برداری بعد از مخلوط شدن با یکدیگر به این تفکیک کننده راه می‌یابند. در اینجا باقیمانده گاز همراه نفت نیز خارج می‌شود.

دلایل دقت در اندازه گیری:

به دلیل اینکه تولید نفت بدون گاز (نفت مرده) در مرحله بهره برداری انجام می‌شود مقدار نفت خروجی از این مرحله با دقت اندازه گیری می شود میزان گاز خروجی نیز مثل بقیه مراحل ثبت می‌شود در اینجا نیز بر روی لوله ورودی یک شیر دروازه ای و بر روی لوله های نفت و گاز خروجی، شیر دروازه ای، شیر کنترل، محل اندازه گیری فشار و دما و همچنین کاهنده جریان جهت اندازه‌گیری نرخ جریان نیز تعبیه می‌شود.

اجزای تشکیل دهنده واحد بهره برداری:
انشعاب ها:

ابتداي شروع عمليات بر روي نفت توليدي چاهها در واحد بهره برداري از اين محل مي باشد و لوله نفتي چاههاي مربوط به هر واحد بهره برداري به ابتداي اين قسمت متصل است .

شیر دروازه ای:

محل قرار گرفتن آن بر روي لوله نفتي چاه درست بعد از ورود لوله به واحد بهره برداري مي باشد . قطع كامل جريان چاه نيز به كمك اين شير در واحد بهره برداري انجام مي گيرد .

شیر کنترل:

این شیردر واقع مقدار عبور سيال را با توجه به فشار موجود و لازم تحت كنترل درمي آورد . به عبارت ديگر مقدار دبي چاه به كمك اين شير در واحد بهره برداري كنترل (كم وزياد) مي گردد .

کاهنده ی جریان:

بعد از شیر کنترل و در محل محاسبه شده‌ای کاهنده جریان بین دو سر لوله تعبیه شده که مقدار جریانی با توجه به افت فشار سیال در داخل آن قابل محاسبه است این کاهنده با دستگاه مربوط به خود که افت فشار سیال جاری درونش اندازه گیری می کند، با توجه به نرخ جریان کنترل شده توسط شیر کنترل مقدار سیال را محاسبه میکند.

شیر یکطرفه:

بعد از کاهنده جریان بر روی هر لوله ورودی در محل مجموعه انشعاب قرار می‌گیرد و تنها به منظور جلوگیری از عبور برعکس سیال روی لوله تعبیه می‌شود بدین معنی که باعث می‌شود همیشه تولید چاه از داخل آن عبور کرده و به طرف دستگاه‌های تفکیک رفته و از جریان نفت موجود در طرف دیگر آن به سمت چاه جلوگیری می‌کند.

محل اتصال به لوله های مقسم:

بعد از شیر یکطرفه، لوله های ورودی، بسته به شرایط موجود به لوله‌های مقسم که نفت را به تفکیک کننده ها می برند متصل می گردند تعداد محل های اتصال به موقعیت واحد بهره برداری، تفکیک گرها و شرایط بهره‌برداری مربوط می‌شود.

شیر ایمنی ویژه ای بنام Safety Relief Valve:

این شیر در انتهای لوله ورودی قرار دارد که تحت شرایط اضطراری و در صورت افزایش فشار لوله ورودی به طور خود به خودی باز شده و فشار را تخلیه می کند.( بعد از این شیر لوله‌های موجود است که به طرف گودال آتش باز می‌شود و مواد تخلیه شده در آن بدین صورت که خارج از کارخانه برده می‌شود.)

توربین ها و پمپ ها؛

نفت خارج شده از مخزن توسط پمپ های موجود در واحد بهره برداری برای ارسال به منطقه یا محل مورد نظر پمپ میشود. در واحد‌های بهره‌برداری موجود از انواع توربین ها و پمپ های مختلف نسبت به شرایط عمل و موقعیت محل نیز استفاده شده است با توجه به مقتضیات زمان و مکان از برق گاز یا حتی گازوئیل به عنوان نیروی محرکه نیز استفاده می‌شود.

طراحی پمپ ها:

پمپ ها با در نظر داشتن کلیه مشخصات و مختصات موجود و با توجه به مقدار نفت تولیدی و بعد مسافت مورد نظر برای ارسال نفت و همچنین فشار مورد احتیاج در آن محل طراحی می‌شوند موضوع مهم وجود پمپ هایی است که در حال کار هستند. معمولاً یک پمپ دیگر از همان نمونه یا نمونه دیگری به عنوان یدک موجود است تا در صورت از کار افتادن یکی از پمپ ها دیگری استفاده شود و عملیات کارخانه قطع نشود.

اتاق کنترل:

در حقیقت محل اصلی کنترل واحد بهره برداری است در اینجا تمامی قسمت هایی که به نحوی کنترل می شود نیز در خصوص عمل خود تحت مراقبت کامل میباشد نمودار طرز کار و شرایط عمل کلیه شیرهای کنترل و کاهنده های جریان و همچنین نمودار وضع ارتفاع ستون مایع در تفکیک کننده ها و مخزن نیز در اتاق کنترل بر روی دستگاه های ضابط موجود بوده و تغییرات لحظه ای آنها قابل بررسی می‌باشد.

شرکت های فعال در تولید بهره برداری:

•شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون:
شرکت نفت و گاز ایرانی است که به عنوان زیرمجموعه‌ای از شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در زمینه تولید و فرآورش و انتقال نفت خام و گاز طبیعی همچنین تولید میعانات گازی فعالیت می‌کند.

• شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب:

بزرگترین شرکت نفت و گاز ایران است که به عنوان شرکت تابعی از شرکت ملی نفت ایران در زمینه اکتشاف توسعه و تولید و فرآورش و انتقال نفت خام و گاز طبیعی همچنین تولید میعانات گازی فعالیت می نماید.

• شرکت بهره برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی:

یکی از شرکت تابعه شرکت نفت مناطق مرکزی ایران به مرکزیت ستاد شیراز است این شرکت دارای ۵ منطقه عملیاتی به نام‌های نار و کنگان، آغار و دالان،پارسیان،سرخون گوشی جنوبی و سروستان و سعادت آباد است.

آمار مربوطه:

در طول ۴۰ سال پس از انقلاب اسلامی، در مجموع ۷۳ میدان نفت و گاز جدید مشتمل بر ۳۶ میدان نفتی و ۳۷ میدان گازی کشف شده است، همچنین ۳۶ لایه جدید در میدان‌های کشف‌شده پیشین شناسایی شده و با حفر چاه‌های تحدیدی حجم هشت لایه مخزنی نیز در این مدت افزایش یافته است.

از مجموع ذخایر نفتی کشف شده، ۴۵ درصد توسعه نیافته است که این مقدار در بخش گاز به ۷۷ درصد می‌رسد. همچنین این آمار، اطمینان خاطر و حق انتخاب کافی برای صنعت نفت و کشور در زمینه توسعه میدان‌های نفتی و گازی ایجاد می‌کند.