آشنایی با معاملات قرارداد های آتی زعفران

دسته بندی :بورس، بازار های مالی، سرمایه گذاری, مطالب جدید ۱۸ اسفند ۱۳۹۸ فاطمه حسین زاده 1381

راهنمای مطالعه

مقدمه
تعریف قرارداد آتی
خدمات بورس کالا در خصوص قرارداد های آتی
معاملات زعفران در بورس کالای ایران
قراردادهای آتی زعفران
دارایی پایه:
واحد قیمت واندازه قرارداد:
اندازه تحویل:
حد نوسان قیمت روزانه:
وجه تضمین اولیه:
اصطلاحات رایج در قراردادهای آتی زعفران
دارایی پایه:
قیمت تسویه روزانه:
موقعیت تعهدی خرید:
موقعیت تعهدی فروش:
معامله ابتدایی :
معامله جبرانی:
مزایای راه اندازی این قراردادها برای فعالان
بورس و فرابورس، شباهت ها تفاوت ها
سرمایه گذاری در بورس را از کجا شروع کنیم؟
آموزش قراردادهای اختیار معامله زعفران
آشنایی با معاملات قراردادهای آتی زعفران
قراردادهای سلف موازی استاندارد
چگونه بر روی طلا سرمایه گذاری کنیم؟
اختیارات نامتعارف(Exotic Option)
اختیار متعارف و غیرمتعارف تفاوت ها و شباهت ها
کاربرد قرارداد اختیار معامله
اختیارات نامتعارف و مدیریت ریسک بازار
گرامین بانک پشتوانه کسب و کارهای خرد
کسب وکار الکترونیک راهی برای بهتر دیده شدن
چگونه در اوراق بدهی سرمایه گذاری کنیم؟
عرضه اولیه چیست و چگونه انجام می شود

مقدمه

قرارداد آتی: زعفران تداعی کننده ارزش های فرهنگی ،اجتماعی و تاریخی ایران زمین ،گران ترین محصول کشاورزی و همچنین نمونه بسیار خوبی از سود آوری،دوام و تولید کاربر محور است.در حال حاضر ایران با تولید بیش از 90درصد از زعفران جهان ،تولید کننده برتر این محصول میباشد. با کاهش شدید قیمت جهانی زعفران در دهه 1360،تولید زعفران در کشورهای اروپایی با توجه به بالا بودن هزینه های نیروی کار در این کشور ها و همچنین پایین بودن سطح عملکرد زعفران ،توجیه اقتصادی خود را از دست داده و در نتیجه میزان تولید کشور های مذکور و از جمله اسپانیا به شدت کاهش یافته است.

در همینحال مناسب بودن شرایط کشت زعفران در ایران و پایین بودن هزینه های نیروی کار ،به شکل گیری تقاضای جهانی برای تولید زعفران ایران کمک نموده در نتیجه به مرور زمان ابران به تولید کننده ترین برتر این محصول تبدیل گردیده است.

بورس کالای ایران در راستای اهداف سازمانی و کمک به اقتصاد ملی در نظر دارد تا با استفاده از پتانسیل های خود گام عملی جهت کمک به حل برخی از مشکلات موجود و گسترش بازار این محصول استراتژیک بر دارد .

قرار داد های آتی یکی از مهم ترین ابزار هایی است که بورس های کالایی جهت کمک به مدیریت ریسک نوسانات قیمتی در اختیارفعالان بازار های کالایی قرار می دهند.

تعریف قرارداد آتی

قرارداد اتی قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد میشود در سررسید معین ،مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین میشود ،بفروشد و در مقابل طرف قرارداد متعهد می شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند .

مقاله پیشنهادی: برنامه عملیاتی در طرح کسب و کار(بخش سوم)

همان طور که در تعریف فوق نیز اشاره شد قراردادهای قابل معامله در بورس باید از استاندارد و مشخصات معینی برخودار باشد. از این رو هر دارایی که به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی در بورس کالای ایران انتخاب میشود باید شرایط خاصی را داشته و استاندارد های لازم را دارا باشد .

لذا برای راه اندازی قرارداد آتی بر روی کالا باید آن کالا در هیات پذیرش کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا مورد بررسی و پذیرش قرار گیرد.

خدمات بورس کالا در خصوص قرارداد های آتی

بورس معاملات آتی مکانی معین برای خریداران و فروشندگان است و از طریق سامانه الکترونیکی دارای استاندارد بورس ،معاملات آتی انجام می گردد و این معاملات برای همه شرکت کنندگان در بازار به یک مفهوم عادلانه عرضه می گردد.

مسولیت بورسها ایجاد بازاری عادلانه ،دارای نظم و امنیت معاملاتی است. تمام بورس های دنیا توسط مقام ناظر کنترل و اداره میشوند .معاملات در بورس ها در اتاق پایاپای تسویه تضمین میشود اتاق پایاپای در برابر خریدار نقش فروشنده و بالعکس را ایفا می نماید و بدین معنی است که مسولیت ریسک طرف مقابل معاملات به اتاق پایاپای برمیگردد.

معاملات زعفران در بورس کالای ایران

نخستین قرارداد آتی به صورت سنتی بر روی محصولات کشاورزی صورت پذیرفت .در بورس کالای ایران نیز مطالعات گسترده ای بر روی دارایی های مختلف جهت پذبرش در قراردادهای آتی انجام شده است که یکی از این دارایی ها در حوزه محصولات کشاورزی ،زعفران می باشد.

در بورس کالای ایران معاملات زعفران هم به صورت گواهی کالایی و هم در بازار فیزیکی به صورت نقد ،سلف و نسیه انجام میشود.علی رغم اینکه ایران با تولید 90درصد از زعفران جهان ،تولید کننده برتر این محصول میباشد در حال حاضر با معاملات سنتی این دارایی امکان پوشش ریسک برای تولید کنندگان و فعالان بازار زعفران وجود ندارد.

لذا نگرانی از نوسانات قیمت این کالا همواره دغدغه فعالان این بازار بوده است.با عنایت به این موضوع مهم بورس کالای ایران درصدد برآمد تا با راه اندازی معاملات قراردادهای آتی زعفران به توسعه و رونق این بازار و رفع دغدغه فعالان در راستای مدیریت ریسک نوسانات قیمتی بپردازد.

قراردادهای آتی زعفران

قراردادهای آتی زعفران در بورس کالای ایران بر روی زعفران رشته ای بریده ممتاز(نگین)تعریف شده است. هر قرارداد آتی که بر روی یک دارایی راه اندازی شود دارای یک مشخصات قرارداد میباشد که حاوی اطلاعات مهم در خصوص قرارداد آتی مدنظر را ذکرمی کند.

=>با توجه به اینکه برای ورود به هر معامله ابتدا باید نسبت به ماهیت دارایی که قصد خرید و یا فروش آن وجود دارد و همچنین شرایط معاملاتی مطلع بود،لذا آگاهی از بند های مشخصات قرارداد بسیار با اهمیت میباشد. در ذیل به بررسی مهمترین بخش های مشخصات قرارداد میپردازیم.

مقاله پیشنهادی: آموزش و مشاوره سرمایه‌گذاری در بورس

دارایی پایه:

قرارداد آتی زعفران بر روی زعفران رشته ای بریده ممتاز (نگین)تعریف شده است.در واقع تمامی افرادی که معاملات آتی زعفران در بورس کالای ایران انجام میدهند این نوع خاص از زعفران را معامله می کنند و در صورت خرید یا فروش در سررسید این نوع زعفران را معامله میکنند و در خرید یا فروش سررسید این نوع زعفران را تحویل خواهند گرفت و یا تحویل خواهند داد.

واحد قیمت واندازه قرارداد:

نحوه ی انجام معاملات آتی زعفران در بورس کالای ایران و کشف نرخ آن یعنی قیمتی که بر روی تابلو معاملات درج میشود برمبنای ریال به ازای هر گرم زعفران خواهد بود . در صورتی که هر قرارداد آتی که یک فرد معامله میکند باید معادل 100گرم زعفران باشد.اگر فرد Aیک قرارداد آتی زعفران را بر روی تابلوی معاملات آتی با قیمت 60000 ریال خریداری کند به این معنی است که 100 گرم را به ازا هر گرم 60000ریال خریداری کرده است.

اندازه تحویل:

اگرچه اندازه قرارداد آتی زعفران 100 گرم است و افرادی میتوانند ضرایبی از 100گرم را در این بازار معامله کنند ولی در صورتی که خریدار قصد تحویل دادن زعفران ویا فروشنده قصد بر تحویل گرفتن زعفران را داشته باشد و در سررسید قرارداد میبایست حداقل به اندازه 10 قرارداد آتی زعفران را خریداری کرده و یا فروخته باشند . چرا که طبق مشخصات قرارداد حداقل مقدار تحویلی یک کیلو گرم می باشد.

حد نوسان قیمت روزانه:

در معاملات آتی زعفران در هر روز معاملاتی نسبت به روز معاملاتی قبل حداکثر تا(3%-/+)با توجه به قیمت تسویه روز قبل امکان تغییر قیمت وجود خواهد داشت

وجه تضمین اولیه:

وجه تضمین اولیه این قراردادها معادل 10 درصد ارزش یک قرارداد خواهد بود یعنی فرد A برای خرید یک قرارداد آتی باید حدود 60هزار تومان به عنوان وجه تضمین اولیه در حساب خود داشته باشد و این مقدار همان موجودی اولیه اوبرای شروع معاملات خواهد بود.

اصطلاحات رایج در قراردادهای آتی زعفران

دارایی پایه:

اصطلاحا در قرارداد های آتی ،کالا یا داریی که قرارداد بر روی آن منتشر میشود را دارایی پایه میگویند. در قرارداد آتی زعفران ،زعفران رشته ای بریده ممتاز (نگین)دارایی پایه میباشد.

قیمت تسویه روزانه:

قیمتی است که روزانه جهت به روزرسانی حساب ها توسط بورس محاسبه و اعلام میگردد.و بر اساس این قیمت تسویه سود وزیان معاملات مشتری به محاسبه و در صورت سود واریز یا در صورت زیان از حساب وی کسر می گردد.

مقاله پیشنهادی: سرمایه گذاری هوشمندانه در بازار سرمایه

موقعیت تعهدی خرید:

اصطلاحا گفته میشود کسی که در بورس ،قرارداد آتی میخرد و خود را متعهد به خرید دارایی پایه بر اساس ضوابط بورس در تاریخ معین مینماید،موقعیت تعهدی خرید اختیار نموده است.

موقعیت تعهدی فروش:

اصطلاحا گفته میشود کسی که در بورس،قرارداد آتی را میفروشد و خود را متعهد به فروش دارایی پایه بر اساس ضوابط بورس در تاریخ معین می نماید ،موقعیت تعهدی فروش اختیار نموده است.

معامله ابتدایی :

معامله که فرد در آن اقدام به اخذ یک موقعیت تعهدی جدید خرید یا فروش می نماید

معامله جبرانی:

معامله ای که در آن فرد موقعیت تعهدی خرید یا فروش قبلی خود را با یک معامله معکوس میبندد. یعنی اگر موقعیت فروش دارد خرید انجام میدهد ویا اگر موقعیت خرید دارد فروش انجام میدهد.

مفهوم موقعیت های باز و ارتباط با آن حجم معاملات در بازار در قالب مثال زیر بهتر نمایان میشود.فرض کنید قرارداد های آتی زعفران برای سررسیدتیر ماه 1397 در روز اول اردیبهشت 1397 راه اندازی میشود. دز جدول زیر معاملات در این نماد معاملاتی و تغییراتی که در حجم معاملات و موقعیت های باز در بازار ایجاد میشود را ملاحظه کنید

حجم معاملات	تعداد موقعیت تعهدی بازار باز	وضعیت معاملات	تاریخ
1	1	شخصA،1 قرارداد آتی را خریده و شخصB،1قرارداد آتی را میفروشد	01/02/97
6	6	شخصC5قرارداد آتی را خریده وشخص D5 قرارداد آتی را میفروشد	01/02/97
7	5	شخصA،1قراردادآتی خود را فروخته و شخص D1 قرارداد آتی خود را می خرد	01/02/97
12	5	شخص E،5قرارداد آتی را از Cمی خرد.	01/02/97