بورس و فرابورس (شباهت ها و تفاوت ها)

[vc_row][vc_column][vc_column_text]

امروزه و به خصوص با نوسانات جدید پیش آمده در بازار بورس و فرابورس، کمتر کسی پیدا می شود که از وجود داشتن این بازارها بی اطلاع باشد. به طور کلی بورس را می توان به عنوان یکی از اجزای اصلی بازارهای مالی در سرتاسر جهان در نظر گرفت. به زبان ساده می توان گفت که بورس یک محیطی برای صورت گرفتن یک رابطه مابین تولید کنندگان و مصرف کنندگان (شامل خریداران و فروشندگان سهام) می باشد. برای اینکه درک مشخصی از بورس و فرابورس داشته باشیم، در ابتدا این دو بازار به صورت مجزا مورد بحث قرار می گیرند و بعد از آن تفاوت مابین آنها بررسی می شود.

بازار بورس

بورس یک محلی برای معامله دارایی های مختلف (از جمله دارایی های مالی و واقعی) می باشد. در یک تقسیم بندی بورس به دو نوع بورس اوراق بهادار و بورس کالا تقسیم می شود؛ در بورس اوراق بهادار اسنادی همانند سهام و اوراق مشارکت معامله می شوند و در بورس کالا دارایی های واقعی یا کالاهای فیزیکی مورد تبادل قرار می گیرند. همچنین در خارج از کشور یک بورس ارز هم وجود دارد که در آن واحدهای پولی کشورهای دیگر مورد معامله قرار می گیرد. اخیرا در ایران یک بازاری تحت عنوان بازار متشکل تشکیل شده است که کارایی مشابه بورس ارز را دارد؛ این بازار در حال حاضر به صورت آزمایشی کار می کند تا در صورت داشتن عملکرد موفق به صورت رسمی به فعالیت خودش ادامه دهد. مکانیزم تعیین قیمت در این بازار برمبنای عرضه و تقاضا می باشد. همچنین یک دامنه نوسان مجاز روزانه (به غیر از روزهایی که روش حراج پیوسته برای برخی سهم ها مورد استفاده قرار بگیرد) برای پیشگیری از نوسانات بیش از حد اعمال می شود.

بازار فرابورس

بازار فرابورس ایران در سال 1387 به صورت رسمی و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار شروع به فعالیت کرد. این بازار شرایطی مشابه با بازار بورس دارد، اما به منظور اینکه این بازار بتواند یک اهرم کمک کننده به تامین مالی اقتصاد کشور باشد، شرایط پذیرش در آن آسانتر است. به همین دلیل یکی از مهمترین اهداف این بازار عبارت از ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که صلاحیت ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا می خواهند سریعتر وارد بازار شوند. این شرایط باعث شده است که بنگاه های اقتصادی با دارا بودن حداقل شرایط و در سریع ترین زمان بتوانند به این بازار مالی وارد شوند و از مزایای آن استفاده نمایند.

بازارهای فرابورس

خود فرابورس شامل پنج بازار می باشد که عبارتند از: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه. شرایط فعالیت در بازار پایه منعطف تر از شرایط فعالیت در بازار اول و دوم می باشد. در بازارهای اول و دوم شرکت هایی پذیرفته می شوند که شرایط فعالیت در این بازارها را داشته باشند (شرایط بازار دوم منعطف تر از شرایط بازار اول می باشد) بنابراین می توان گفت که بازار پایه یک محلی برای نقل و انتقال سهام شرکت های سهامی عام می باشد که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرفته نشده اند. به همین دلیل در این بازار اکثر شرکت های سهامی عام می توانند حضور داشته باشند.

به طور کلی مزایای پذیرش شرکت ها در فرابورس عبارتند از: سهولت پذیرش، تامین مالی، معافیت مالیاتی، وثیقه گذاری سهام، امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی، امکان خروج از فرابورس، نبود حجم مبنا و سایر موارد.

تفاوت بورس و فرابورس

– مکان فیزیکی و دامنه نوسان:

اولین تفاوت بورس و فرابورس این است که بازار فرابورس برخلاف بازار بورس، یک مکان فیزیکی مشخصی برای جمع شدن معامله گران ندارد. همچنین دامنه نوسان برای شرکت های فعال در بورس 4 درصد و برای شرکت های فعال در فرابورس 5 درصد است.

– تقسیم بندی بازار:

بازار بورس کلا دارای دو بازار اول و دوم است که عملکرد آنها هم به هم مرتبط می باشد. همچنین در بازار اول دو تابلوی اصلی و فرعی وجود دارند که شرایط تابلوی فرعی راحت تر از شرایط تابلوی اصلی است. شرکتی که در بازار اول فاقد عملکرد مورد انتظار باشد، به بازار دوم منتقل می شود و همچنین شرکتی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشد، به بازار اول منتقل می شود. علاوه بر این شرکتی که فاقد عملکرد مناسب در بازار دوم باشد، مجوز آن برای فعالیت در این بازار لغو خواهد شد. ولی همانطور که در بالا هم بیان شد، بازار فرابورس دارای پنج بازار می باشد که عبارت از بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه می باشند.

– فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس

همانطور که قبلا هم بیان شد، شرایط پذیرش در بورس سخت تر از شرایط پذیرش در فرابورس می باشد (که در آن شرکت های کوچک هم می توانند سهام خودشان را عرضه کنند). شرایط پذیرش در این بازارها در جدول زیر نشان داده شده است.

شرایط ورود به بازار بورس و فرابورس 

– شفافیت قیمت ها و ریسک

یکی از مهمترین مزایای بازار بورس عبارت از شفافیت قیمت ها و کاهش ریسک می باشد. به دلیل اینکه شرایط معاملات بازار فرابورس برمبنای توافق طرفین می باشد، این بازار فاقد چنین مزیت هایی می باشد.

– ساعات معاملاتی

ساعات معاملاتی بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه و از سال 9 تا 12:30 می باشد (به غیر از روزهایی که تعطیل رسمی است)، ولی ساعات کاری بازار فرابورس متغیر می باشد.

– مالیات در فرابورس

یکی از مزایای پذیرش شرکت ها در فرابورس شامل معافیت مالیاتی 10 درصدی می باشد که سهامدارن هم از آن منتفع می شوند. همچنین صاحبان سهام برمبنای سهامی که دارند، در مجمع عمومی دارای حق رای هستند.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]