بازار آتی طلا و سکه

در این مطلب به معرفی بازار آتی طلا و سکه پرداخته می شود.

قرارداد آتي چيست؟

قراردادي است كه فروشنده متعهد ميشود در سررسيد در مقابل طرف معين، مقدار معيني از كالاي مشخص را به قيمتي كه الان تعيين مي‌كنند، بفروشد. درطرف ديگر قرارداد متعهد مي‌شود آن كالا را با آن مشخصات، خريداري كند. يعني الان ما اقدام به خريد کالايي مي‌کنيم اما تصميم نداريم که همين الان کالا را تحويل بگيريم. در واقع مي‌خواهيم و در زمانی دیگر آن را تحویل و پول آن را بپردازيم.

در اين قرارداد آتی براي جلوگيري از امتناع طرفين از انجام قرارداد، طرفين مبلغي را به عنوان وجه تضمين نزد اتاق پاياپاي بگذارند. طرفین متعهد مي‌شوند متناسب با تغييرات قيمت آتي، اتاق پاياپاي بورس کالا از طرف آنان متناسب با تغييرات، بخشي از وجه تضمین را تعديل كند .

اتاق پایای بورس حق تضمين هر يک از طرفين را به عنوان اباحه تصرف در اختيار طرف ديگر معامله قرار دهد و استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسيد با هم تسويه كنند.

یکی از بهترین بازارهای سرمایه گذاری در ایران بازار آتی است. بازار آتی طلا و سکه نیز طرفداران زیادی در بین معامله‌گران دارد. قرارداد آتی سکه توافق نامه‌ای است که در آن فروشنده تعهد می‌نماید در زمان معین تعداد مشخصی سکه را به خریدار تحویل دهد. خریدار نیز متعهد می‌شود که در زمان دریافت سکه، مبلغی را که در روز قرارداد توافق شده پرداخت کند.

بازار آتی

بازار آتی سکه به دلیل ویژگی‌های منحصر بفردی که دارد فعالان در حوزه‌ی سرمایه‌گذاری را به سمت خود سوق می‌دهد.

تاریخچه راه اندازی بازار آتی طلا و سکه در جهان

نخستين معامله آتي در اواسط قرن نوزدهم و در پی توسعه تجارت غلات در بورس شيکاگو انجام شد. در سال1972″ بازار پولي بين المللي” به صورت شاخه‌اي از بورس تجاري شيکاگو تأسيس شد. در حال حاضر، تعداد بورس‌هايي که در آن‌ها قرارداد آتي معامله مي‌شود، بسيار زياد است.

به طور کلي، در دهه اخير معاملات ابزار مشتقه در سراسر دنيا با رشد چشمگيري مواجه شده است. این رشد هم در زمینه ابزارهای مشتقه معامله شده در بورس‌های کالایی و اوراق بهادار هم در معاملات خارج از بورس رخ داده است.

در سال 2010 کل حجم قراردادهاي ابزار مشتقه معامله‌شده در 77 بورس دنیا نسبت به سال 2009 رشد 26 درصدي را نشان مي‌دهد؛ در حالي که نسبت رشد در سال 2009 نسبت به سال 2008 تنها يك درصد بوده است. در سال 2008 نسبت به سال 2007 حدود 13/7 درصد بوده است. در سال 2007 نسبت به سال 2006 حدود 30/20 درصد بوده است. که این نشان‌دهنده رشد چشمگير حجم معاملات ابزار مشتقه در سال 2010 به رغم وقوع بحران مالي جهاني است.

معرفی ابزارهای مشتقه در رونق بخشيدن و عمق دادن به بازارهای مالی غربی بسیار با اهمیت بوده و امروزه حجم اصلی معاملات این بازارها به ابزار مشتقه اختصاص دارد. حجم معاملات آتي سهام در بازار نيويورک حدود 9 برابر حجم معاملات عادی سهام در این بازار است.

تاریخچه راه اندازی بازار آتی طلا و سکه در ایران

با توجه به اينکه نخستين معاملات قراردادهاي آتي در دنيا به صورت استاندارد در بورس‌هاي کالايي انجام شده است، در ايران نيز نخستين معاملات قرارداد آتي در بورس کالاي ايران با راه اندازي قرارداد آتی بر روی شمش طلای یک اونسی که در تاریخ 87/3/12 پذیرفته شد از تاریخ 87/4/1 انجام شد.

با راه‌اندازي قراردادهاي آتي بر روي سکه طلا و آغاز معاملات آن در تاريخ 87/9/5 هم اکنون تقريباً تمام معاملات آتي بورس کالا به قراردادهاي سکه طلا اختصاص پيدا کرده است.

بازارهای مالی

به طور کلی عملکرد بازارهای مالی همواره گویای این حقیقت است که اشتباه در پیش‌بینی روند یا قضاوت نادرست در مسائلی همچون قیمت طلا، زمین و مسکن یا خطا در پیش‌بینی روند تغییرات نرخ بهره و نرخ ارز موجب ورشکستگی‌ها به علت انجام معاملات در بازار ابزارهای مشتقه بوده است.

آیا ابزارهای مشتقه را بایستی عامل ورشکستگی بدانیم یا آنکه اشتباه مدیران در تحلیل واقعیات بازار عامل اصلی بوده است؟

مدافعان ابزارهای مشتقه معتقدند ابزارهای مشتقه بحران‌زا نیستند بلکه خطا در استراتژی کاربران، عامل اصلی ورشکستگی‌های مالی است. .بنابراین با راه‌اندازی معاملات آتی موجی از نگرانی‌ها در خصوص اثر این نوع معاملات بر بازار نقد ایجاد شد. بدین روی متون اقتصادی جدیدی در خصوص آثار مثبت و منفی معاملات آتی بر بی‌ثباتی بازار نقد شکل گرفت.

در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد.

• دیدگاه اول:

• در این دیدگاه بحث می‌شود که بازار آتی بی‌ثباتی بازار نقد را افزایش می‌دهد.زیرا بازار آتی با جذب معامله‌گران بی اطلاع و درجه بالاتر نسبت اهرمی احتمال بی‌ثباتی را افزایش می‌دهد.افزون بر این بازار آتی با تقویت سفته‌بازی موجبات افزایش بی‌ثباتی را در بازار نقد فراهم می‌کند.

کاکس(1976) علت اصلی بی‌ثباتی بازار نقد را وجود معامله‌گران بی‌اطلاع در بازار ابزارهای مشتقه می‌داند.

فینگل افسکی(1981) معتقد است که سطح پایین اطلاعات معامله‌گران بازار آتی، بی‌ثباتی در بازار نقد را افزایش می‌دهد.

اشتاین(1987) معتقد است به دلیل جذب سرمایه‌گذاران بی‌اطلاع، ریسک اهرمی افزایش می‌یابد.

• دیدگاه دوم:

در این دیدگاه بحث می‌شود که بازار آتی بی‌ثباتی بازار نقد را کاهش می‌دهد. بازار آتی فرصت پوشش ریسک را برای بازیگران بازار نقد فراهم کرده است. در نتیجه ریسک بازار را کاهش می‌دهد و به ثبات بازار منجر می‌شود.

بازار آتی سکه به دلیل ویژگی‌های منحصر بفرد فعالان در حوزه‌ی سرمایه‌گذاری را به سمت خود سوق می‌دهد. با وجود همه این ویژگی‌ها باز هم دلیل نمی‌شود که بدون داشتن اطلاعات کافی وارد این بازار شد. برای ورود به این بازار باید با مفاهیم و موارد موجود در آن آشنا بود؛ از شیوه معاملات و قوانین حاکم بر بازار اطلاع داشت.