طرح های اقتصادی: مفاهیم و روش های ضروری در مقایسه آن ها

مقدمه:

مهندسین، طراحان و مجریان که وظایف آن ها مدیریت، تصمیم گیری و حل مسائل جهت دست یابی به اهداف سازمان می باشد نیازمند آن هستند که نسبت به برخی مفاهیم ضروری در طرح توجیهی آشنایی کامل داشته باشند زیرا کلیه طرح های اقتصادی باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. به همین منظور یک متخصص اقتصاد مهندسی با بهره گیری از روش های علوم ریاضیات و اقتصاد، باید برترین پروژه را با توجه به محدودیت منابع شناسائی کند. مهندسین مالی در پروژه های اقتصادی با سوالات متعددی از جمله موارد زیر رو به رو هستند:

• آیا ماشین آلات نیازمند تعویض هستند؟
• باتوجه به محدویت سرمایه، در کدام پروژه سرمایه گذاری نمائیم؟
• سرمایه گذاری در یک پروژه کم ریسک تر مناسب است یا پرریسک تر؟
• چگونه پروژه های مخاطره آمیز را بررسی کنیم؟

امروزه هدف اصلی مهندسین کاهش هزینه هاست. هزینه های عملیاتی شامل:

هزینه های نیروی انسانی، مواد اولیه و انرژی می باشد که بیشترین سهم را در قیمت تمام شده محصول دارند. مهندسین مالی به دنبال آن هستند نرخ بهره وری را افزایش دهند و درنهایت قیمت تمام شده محصول را کاهش دهند.

مفاهیم اساسی

قبل از پرداختن به روش های مقایسه طرح ها تعدادی از مفاهیم و عبارت های آن را تعریف کنیم:

بهره

بهره هزینه استفاده از سرمایه است.هرچه میزان نرخ بهره بیشتر باشد هزینه بیشتری جهت استفاده از سرمایه پرداخت خواهد شد.

تعادل

در نوشته پیشین ارزش پول را مورد بررسی قراردادیم و در اینجا باید خاطر نشان کرد که ارزش زمانی پول و نرخ بهره با یکدیگر اصل تعادل را به وجود می آورند و آن عبارت از تساوی ارزش مقادیر مختلف پولی در زمانهای مختلف از نظر اقتصادی است.

نرخ بازگشت سرمایه

یک سرمایه گذاری زمانی می تواند سود ده تلقی شود که سرمایه گذاران انتظار دریافت اصل و فرع بیشتری داشته باشند. یا به عبارتی ساده تر آن ها به دنبال یک نرخ بازگشت سرمایه مناسب باشند. نرخ بازگشت سرمایه زمانی مطرح است که سوددهی یک طرح اقتصادی مدنظر است و نرخ بهره زمانی است که با مسئله قرض گرفتن از بانک تحت یک نرخ مشخص و بازپرداخت قرض بصورتهای مختلف روبرو باشیم.

روش مقایسه طرح اقتصادی با حداقل نرخ جذب کننده

سرمایه گذار در جستجوی نرخ مناسبی برای سرمایه گذاری است. این نرخ مناسب برای سرمایه گذار نرخی است بیشتر یا حداقل مساوی با نرخ بانک. حداقل نرخ جذب کننده، نرخی جز آن نرخ مناسب نیست و معمولا بیش از نرخ بهره میباشد. زیرا چناچه سرمایه گذار مبلغ سرمایه گذاری را دربانک پس انداز نماید، برای دریافت مبلغ بهره که نرخ بازگشت سرمایه او محسوب می شود هیچگونه فعالیت یا ریسکی را متحمل نمی شود. درحالیکه سرمایه گذاری در یک واحد تولیدی یا صنعتی غالبا همراه با ریسک می باشد.به همین جهت معمولا سرمایه گذار انتظار دریافت نرخ بازگشت سرمایه ای بیش از نرخ بانک را دارد.

حداقل نرخ جذب کننده چه میزان است؟

این مقدار برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است. خصوصیات سرمایه گذاران مانند سن، تجربیات، تحصیلات، تاهل، میزان سرمایه، ریسک پذیری و… است و به همین جهت ممکن است یک طرح اقتصادی برای شرکتی اقتصادی تلقی گردد و برای شرکت دیگری غیراقتصادی. چون شرکت اول محاسبات اقتصادی پروژه را باحداقل نرخ جذب کننده کمتری انجام داده است و اجرای پروژه اقتصادی به نظر رسیده است. شایان قابل ذکر است چناچه نرخ بازگشت سرمایه یک پروژه بیشتر یا مساوی حداقل نرخ جذب کننده شود آن پروژه اقتصادی است.

روش مقایسه پروژه ها با روش یکنواخت سالیانه

روش یکنواخت سالیانه یکی دیگر از روش های اقتصاد مهندسی است که در آن درآمدها و هزینه ها به دریافت یا پرداخت سالیانه یکنواخت تبدیل می شوند. این تکنیک باتوجه به اطلاعات طرح تحت نام هزینه یکنواخت سالیانه و یا تحت نام درآمد یکنواخت سالیانه شناخته می شوند.

مزیت روش یکنواخت سالیانه

یکی از مزایای این روش برخلاف روش ارزش فعلی، این است که عمر پروژه ها تغییری در محاسبات نمی دهد و درحقیقت نیازی به تعیین عمر مشترک برای زمانی که پروژه ها دارای عمرهای نابرابرند نیست. فرض کنید دو طرح A  و B را با عمرهای 2 و3 سال مقایسه نمائیم. مقدار هزینه یکنواخت سالیانه طرح A برای عمر دوسال و مقدار هزینه یکنواخت سالیانه طرح B برای عمر سه سال، تفاوتی با زمانی که عمرها دارای عمر مشترک 6 سال هستند ندارد و مقدار هزینه سالیانه در دوره اول با دوره های بعد یکسان است. پس هر گاه عمر پروژه ها نابرابر است روش یکنواخت سالیانه سریعتر و آسانتر از روش ارزش فعلی خواهد بود.

روش مقایسه طرح اقتصادی با نرخ بازگشت سرمایه

یکی از روشهای که امروزه در تعیین و انتخاب اقتصادی ترین پروژ ه ها متداول می باشد روش نرخ بازگشت سرمایه است. در این روش ضابطه قبول یارد یک طرح اقتصادی براساس معیاری به نام نرخ بازگشت سرمایه میباشد. در حقیقت تعادل درآمدها(درآمدهای سالیانه، ارزش اسقاطی و..) و هزینه ها(سرمایه اولیه، هزینه های سالیانه و…) تحت یک نرخ امکان پذیر است(البته نه همیشه با یک نرخ) و آن نرخ ، نرخ بازگشت سرمایه می باشد.

نرخ بازگشت سرمایه چگونه محاسبه می شود؟

محاسبه نرخ بازگشت سرمایه معمولا با استفاده از یکی از دوروش ارزش فعلی خالص یا درآمد(هزینه) یکنواخت خالص انجام می شود.

مقایسه اقتصادی چند پروژه با استفاده از روش نرخ بازگشت سرمایه

روش مقایسه طرح های اقتصادی با روش نرخ بازگشت سرمایه، تفاوت هایی با روش ارزش فعلی و یکنواخت سالیانه دارد. بدین ترتیب که اگردو پروژه ناسازگار، اولی دارای نرخ بازگشت سرمایه 20 درصد و پروژه دیگر 22درصد باشد، قضاوت در مورد انتخاب اقتصادی ترین پروژه به سهولت امکان پذیر نیست. مبنای اقتصادی ترین پروژه، تشریح بحث جدیدی تحت عنوان تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری اضافی است و در حقیقت با استفاده از این روش است که می توان مقایسه اقتصادی بین چند پروژه را از روش نزخ بازگشت سرمایه انجام داد.

روش مقایسه طرح اقتصادی با تجزیه وتحلیل سرمایه گذاری اضافی

در پروژه ناسازگار که دارای هزینه های اولیه متفاوت هستند را در نظر بگیرید، هموار عبارت زیر برقرار است: تفاوت هزینه اولیه بین دو پروژه بعلاوه پروژه با هزینه اولیه کمتر برابر خواهد بود با پروژه با هزینه اولیه بیشتر.

عامل جدیدی که در این رابطه به آن اشاره شد تفاوت بین دو پروژه است. بطور کلی هر پروژه به تنهائی دارای نرخ بازگشت سرمایه است. اگر در بین دو پروژه، پروژه ای با هزینه اولیه بیشتر به عنوان اقتصادی ترین پروژه انتخاب شد، مفهوم ان چنین است که نه تنها پروژه خود به تنهائی دارای نرخی برابر یا بیشتر ازحداقل نرخ جذب کننده است، بلکه تفاوت بین دو پروژه نیز نرخی برابر با MARR و یا بیشتر از آن خواهد داشت.

تهیه طرح توجیهی، هزینه تهیه طرح توجیهی

طرح توجیهی چیست و انواع آن 

تحقیقات بازار چیست؟