روش های مختلف ارزیابی طرح های اقتصادی

مقدمه:

پس از تشریح روشهای مختلف استهلاک در نوشته های پیشین از آنجاکه روشها تفاوت p-sv در طول عمر مفید دارائی توزیع گردیده است شاید بنظر آید که عملکرد آنها یکسان است. در حالیکه باتوجه به عملکرد متفاوت هر روش، انتخاب روش استهلاک مناسب از حساسیت زیادی برخوردار است. عملکرد روشهای مختلف استهلاک در گروه مشاوران خبره کسب و کار ایرانیان تشریح و نقش اصلی استهلاک در ارزیابی طرح های اقتصادی بعد از مالیات روشن خواهد شد.

نکته مهم این است که استهلاک نقش اساسی در صرفه جوئی مالیاتی دارد. صرفه جوئی مالیاتی(حاصلضرب مقدار استهلاک سالیانه در نرخ مالیاتی است). زمانی می توان از این صرفه جوئی مالیاتی که نوعی درآمد محسوب می شود بیشترین استفاده را برد که باتوجه به ارزش زمانی پول بیشترین مقادیر استهلاک در سالهایاول(نیمه اول عمرمفید)متمرکز باشند به عبارت دیگر ارزش فعلی مقادیر استهلاک باید محاسبه گردد.

ارزیابی طرح ها با روش جمع ارقام سنوات

طبق روش جمع ارقام سنوات مقدار استهلاک در سال اول بیشترین مقدار را داردوبرحسب یک نسبت مشخص کاهش می یابد تا جائی که در سال آخر کمترین مقدار استهلاک را داراست. در این روش ابتدا باید جمع ارقام سنوات 1 تاn را محاسبه نمود و نسبت سالهای باقیمانده بر جمع ارقام سنوات را تعیین  و در تفاوت هزینه اولیه منهای ارزش اسقاطی ضرب کرد.

ارزیابی طرح ها با روش موجودی نزولی

در روش موجودی نزولی مقدار استهلاک سالیانه برحسب یک نرخ یکنواخت و ثابت کاهش می یابد. مقدار استهلاک سالیانه از حاصلضرب آن نرخ ثابت در ارزش دفتری سال قبل حاصل خواهد شد. حداکثر نرخ برابر 2/n و یادرحقیقت دوبرابر نرخ خط مستقیم است. چناچه نرخ برابر 2/n فرض شود روش استهلاک را روش موجودی نزولی دوبل می نامند. بدیهی است با نرخ 2/n بیشترین مقادیر استهلاک در سالهای اول قرار خواهد گرفت.

ارزیابی طرح ها با روش وجوه استهلاکی

روش استهلاک وجوه استهلاکی برخلاف دو روش تشریح شده قبل بدین ترتیب بنا شده است که مقدار استهلاک در سال اول کمترین مقدار و بتدریج افزایش یافته تا جائی که در سال آخر بیشترین مقدار استهلاک را خواهد داشت. شاید این روش به نظر منطقی بیاید که مثلا وقتی ماشینی خریداری می گردد در سال اول کمتر مستهلک شده و هرچه عمر کارکرد ماشین بیشتر شود ماشین بیشتر مستهلک شود ولی از آنجا که هدف موسسات، ماکزیمم کردن سود است باید اقتصادی ترین روش استهلاک را انتخاب نمایند  و روش وجوه استهلاک یک  روش اقتصادی نیست.

ارزیابی طرح ها با روش تعداد تولید

در روش استهلاک براساس تعداد تولید مقدار ثابتی استهلاک برای هر واحد تولید شده در نظر گرفته می شود. مقدار استهلاک هر سال عبارت است از نسبت تولید آن سال به کل تولید مورد انتظار ضرب در تفاوت p-sv. این روش استهلاک، روش مناسب برای محاسبه استهلاک ماشین آلات و تجهیزات معدن، نفت، گاز و چوب است.

 ارزیابی طرح ها با روش تجزیه و تحلیل جایگزینی

هدف از این نوشته مقایشه اقتصادی دو دارائی که یکی از آنها درحال حاضر موجود است و دیگری کاندیدای تعویض با آن می باشد. از رده خارج کردن یک دارائی را بازنشستگی و بکارگرفتن یک دارائی دیگر که همان کار را انجام دهد تعویض می نامند. تعویض دارائی معمولا در زمانی صورت عمل بخود می گیرد که آن دارائی از لحاظ فیزیکی قابلیت ادامه بکار را داشته باشد. اینکار بخاطر فرسودگی فیزیکی اسقاط برنامه ریزی شده، اسقاط برنامه ریزی نشده، عدم بهره وری وسایل موجود و پیشرفت تکنولوژی میباشد.

مفهوم دو کلمه مدافع و رقیب

در مقایسه دو طرح، طرحی که درحال حاضر موجود است به نام مدافع و طرحی که کاندیدای تعویض با آن میباشد بنام رقیب تعریف می شود. معمولا طرح مدافع زمانی مورد سوال واقع می شود که عمرش روبه پایان بوده و تصمیم ادامه بکار آن فقط برای مدت کوتاهی مثلا یکسال مطرح باشد، درحالیکه طرح رقیب، طرحی جدید و دارای عمرطولانی است. این مطلب باعث تفاوت در نوع محاسبه هزینه خواهد شد.

تفکیک هزینه

هزینه های مختلفی که می توان به طرح مدافع نسبت داد عبارتند از:

• قیمت اصلی(قیمت اولیه مدافع)
• قیمت فعلی(قیمتی که درحال حاضر می توان مدافع را فروخت)
• قیمت دفتری(تفاضل هزینه اولیه و مقادیر استهلاک مدافع باتوجه به عمر استهلاکی مدافع)
• قیمت بازاری
• قیمت مبادله ای

باید توجه داشت که هزینه مناسب ومعقول برای مدافع، قیمت بازاری آن است که بیانگر شرایط فعلی بوده و همیشه باید این هزینه در مقایسه اقتصادی به عنوان هزینه اولیه مورد بررسی قرار بگیرد.

ارزیابی طرح ها با روش تعیین عمر اقتصادی

موقعیتهای بسیاری پیش می آید که باید مدت استفاده از دارایی را قبل از اینکه آنرا از رده خارج سازیم بررسی نمائیم. چناچه دارائی مورد نظر طرح مدافع باشد، این مدت(مقدارn) تحت عنوان عمر باقیمانده مدافع و چناچه دارائی طرح رقیب باشد، تحت عنوان عمر اقتصادی مورد انتظار رقیب نامیده می شود. رویکرد تعیین عمراقتصادی(مقدارn) که اغلب تحت عنوان تجزیه و تحلیل تعیین عمر اقتصادی باتوجه به حداقل هزینه نامیده می شود. به این ترتیب است که مقدار n را از صفر تا حداکثر عمر مورد انتظار افزایش داده و برای هریک از مقادیر n، EUAC را محاسبه می کنیم.

چگونگی تحلیل تعویض باتوجه به افق برنامه ریزی

منظور از افق برنامه ریزی عبارت است از تعداد سالهای آینده که باید از مدافع یا رقیب استفاده شود. در مقایسه مدافع و رقیب نوعا یکی از دوحالت زیر وجودخواهد داشت:

• عمر باقیمانده پیش بینی شده مدافع با عمر مفید رقیب برابر است
• عمرمفید رقیب متفاوت و معمولا بیشتر از عمر باقیمانده مدافع است

عمر  باقیمانده مدافع با عمرمفید رقیب برابر است

اگر مدافع ورقیب دارای عمرهای مفید یکسان باشند با استفاده از هریک از روشهای ارزیابی مانند روش ارزش فعلی، روش یکنواخت سالیانه یا روش نرخ بازگشت سرمایه و غیره می توان اقتصادی ترین طرح را شناسائی نمود.

عمر مفیدرقیب بیشتر از عمرباقیمانده مدافع است

در توضیات قبل برای مقایسه طرح ها با عمر متفاوتبه وسیله روش ارزش فعلی و یکنواخت سالیانه فرضیات زیر بکار برده شد.

• وقتی طرحی به پایان عمر مفیدش می رسد، فرض می شود که بتوان آن را باطرح مشابهی باهمان هزینها وکارائی تعویض کرد.
• عمرمفید،مضرب مشترکی از عمرطرحها بود و یاطرح انتخابی برای برآوردن احتیاجات دائمی ادامه می یافت.

در تحلیل تعویض، این فرضیات در مورد رقیب قابل قبول می باشد اما برای مدافع، وقتی که عمر اقتصادی به پایان می رسد این فرضیات واقعی نیستند چراکه مدافع وسیله ای قدیمی است که کارائی آن کاهش یافته و قیمت آن نسبتا کم است.

مشاوره اقتصادی قبل از شروع کسب و کار

تهیه طرح توجیهی سرمایه گذاری ها با فرمت بانک

طرح کسب و کار (بیزینس پلن) چیست؟

تحلیل صنعت آمونیاک و اوره

دومینوی اقتصاد ایران

شاخصهای فضای کسب و کار

بررسی بازارهای مالی در ایران و جهان