نگرشی نو در طراحی ساختار سازمانی
راهنمای مطالعه
شرایط موجود در کارآیی و اثربخشی سازمان ها تاثیر عمده دارد و ساختارهای آنها را از چند لایه و وظیفه‌ای به سمت ساختار های افقی تخت و تیمی سوق داده است. شرکت ها برای پرورش نیروی کار ماهری اهمیت قائل شده اند که بتوانند در قالب تیم‌های میان بخشی با یکدیگر کار کنند و به صورت یکپارچه و هماهنگ به اهداف پیش‌رو نزدیک شوند. بی جهت نیست که در اواخر قرن بیستم شرکت‌هایی با ساختارهای ناب و چابک طراحی شده و توانستند یک مزیت رقابتی برای خود در بازار کسب و کار ایجاد نمایند و در برخی مواقع عقب ماندگی های خود را جبران نمایند.
تاثیرپذیری ساختار سازمانی از تکنولوژی
رشد علوم و فناوری های تکنولوژیکی و آثار رشد سریع آنها، تغییرات عمده‌ای را در اواخر قرن حاضر باعث شده است. خلق ارزش اهمیت بسیاری در ماموریت شرکت ها پیدا نموده است. تولید محصولات و خدمات با کیفیت برتر به همراه توزیع ثروت خلق شده برای شرکت به شکلی منصفانه و مسئولانه در دستور کار شرکت ها قرار گرفته است. از آنجایی که ساختار شرکت ها نقش اصلی و مهمی در پیاده‌سازی اهداف و موفقیت آنها دارد، تغییر محیط داخلی و خارجی با رشد و تغییر سریع تکنولوژیکی نیاز به مدیریت تغییر ساختارها و طراحی ساختار های نو و متناسب با دستاوردهای تکنولوژیک را ایجاب نموده است.
سازمان های شبکه ای
تلاش سازمانهای شبکه‌ای برای پیشگیری از مشکلات و خلاقیت در مزیت‌های رقابتی بازار متمرکز است و شبکه حداقل شامل سه شکل مختلف است که این سه شکل عبارتند از:
- داخلی
- باثبات
- پویا
ویژگی ساختارهای شبکه ای سازمان
ساختارهای شبکه های دارای چهار ویژگی عمده هستند که این چهار ویژگی عبارتند از:
- سازمانهای مستقل هستند که هر یک وظایفی همانند تولید و بازاریابی و طراحی محصول را برعهده دارند.
- کارگزار (BROKER ) با یک مرکز و هماهنگی وجود دارد که این گروه‌ها را با یکدیگر منطبق می سازد و آن ها را در جهت اهداف تعیین شده بسیج می کند.
- مکانیسم‌های بازار اجرای شبکه‌ها را با یکدیگر منطبق می سازد.
- سیستم های اطلاعاتی یا اطلاعات شفاف اجزای شبکه را با یکدیگر هماهنگ می سازند.
سازمان های ستاره ای شکل یا خوشه ستاره‌ای
سازمانهایی که ساختار ستاره ای شکل دارند دامنه سطح خود را مهندسی مجدد و منسجم می سازند و بدین وسیله سرمایه‌ها و ظرفیت‌های معنوی مهم خود را حفظ می‌کنند این ساختارها متناسب با شرکتها و سازمانهایی هستند که شایستگی ها و قابلیت های محوری بسیار گرانبها و پیچیده‌ای دارند و دارای محصولات متنوع و بازارهای چندگانه مستقل هستند. در این سازمان‌ها موسسه مرکزی با گره ها (NODE ) یا مراکز کوچک پایین دستی پیمانهایی شکل می‌دهند تا بدین وسیله از مراکز کوچک با دانش و مهارت و منابع محوری خود حمایت کرده تا هر یک از این مراکز در بازارهای خود نوآوری و کارآفرینی داشته باشند و ممکن است این مرکز کوچک نیز به نوبه خود پاره‌ای از امور را به دیگران واگذار کنند.
سازمان های تارعنکبوتی
بهترین راه برای حصول اطمینان از جریان یافتن اطلاعات و دانش، استفاده از خدمات دیگران یا تأمین منابع از خارج سازمان است. سازمان های تارعنکبوتی می توانند یک پشتیبانی تخصصی برای مناطق چندگانه جغرافیای بدهند، ریسک سرمایه گذاری را کاهش داده و خلاقیت و نوآوری افراد را بالا برده و احتمال اختراعات انقلابی را افزایش دهند. شرط اولیه ایجاد و توسعه این مناسبات این است که اهداف و تعهدات جنبه مشترک و یکنواخت پیدا کنند تا بدین وسیله سازگاری واحد افزایش یافته و روحیه تفاهم بیشتر گردد.
سازمان های پارندی
در برخی مواقع این سازمان‌ها به عناوین دیگر مثل سازمانهای سه بچه و شبدری بیان شده است. در واقع این سازمان‌ها را برای اولین بار”چارلز هندی” در سال ۱۹۸۹ میلادی معرفی کرد. سازمانهای پارندی فعالیت‌های غیر استراتژیک را در زنجیره ارزش مشخص به واحدهای خارجی محول می‌کنند. با این شیوه عمل هزینه‌های سازمان کاهش می‌یابد و نیروی مدیریت صرف فعالیت‌های اصلی و اساسی می شود.
ویژگی سازمان های پارندی
سازمان های پارندی (ORGANIZATION O) به مدیریت این قدرت را می‌دهد تا نیرو و توان خود را بر زمینه‌هایی متمرکز کند که سازمان در آن زمینه ها دارای مزیت‌های رقابتی است و همچنین خود را از امور جزئی و کم اهمیت رها سازد.
ساختار این نوع سازمان‌ها شبیه برگ های نوعی شبدر است که شکل سه وجهی دارد. نخستین برف نمایانگر کارکنان کلیدی سازمان و دومین برگ نمایانگر مقاطعه کاران خارجی و سومین برگ نشانگر نماینده کارکنان منعطف است.
کارکنان کلیدی
کارکنان کلیدی شامل حرفه ای های باهوش و پر استعداد است که ساعت‌های طولانی کار می‌کنند و دستمزد آنها نیز زیاد است این افراد صاحب دانش سازمانی هستند و همین بخش، این سازمان را از سازمانهای دیگر جدا و متمایز می‌سازد چرا که این بخش بسیار پرهزینه است. سازمان پیوسته درصدد کوچک کردن این قسمت و در عوض گسترش دادن قسمت های دیگر است.
سازمانهای مجازی:
واژه مجازی از مباحث کامپیوتر به عاریت گرفته شده است. در کامپیوتر به حافظه ای که بیشتر در ظرفیت حافظه واقعی است، حافظه مجازی می گویند. در سازمان نیز با توجه به اینکه از منابع بیرونی که واقعاً به سازمان متعلق نیست سازمانی به وجود آمده است، آن را سازمان مجازی می‌نامند.
تعریف سازمان مجازی
سازمان مجازی عبارت است از شبکه‌های موقت از شرکتها که شامل عرضه کنندگان و مشتریان و حتی رقبایی است که در نقاط مختلف دنیا پراکنده بوده که با سرعت با همدیگر همکاری و ارتباط برقرار کرده تا از فرصت‌ها استفاده کنند. در یک تلاش جمعی هر یک از شرکتها شایستگی های محوری خود را ارائه می‌کنند تا عملیات به نحو احسن انجام شود، چرا که به هیچ وجه یک شریک به تنهایی از عهده آن ها بر نمی آید.
ویژگی سازمان های مجازی
از دیدگاه دیگر سازمان مجازی نمونه‌ای از سازمانهای آینده هستند که در آنها پیچیدگی، وسعت و حجم عملیات به گونه‌ای است که دیگر نمی توان آنها را به صورت سازمانی متمرکز و واحد اداره کرد، بلکه برای ادامه کار آنها نیاز به سازمانهای دیگر است. در مجموع سازمانهایی که با هم سازمان مجازی را تشکیل می‌دهند، هر سازمانی اثربخشی خود را در ارتباط با سازمانهای دیگر به دست می‌آورد. آنچه به آن معنی می‌بخشد نوعی اتفاق و اتحاد موقت است. سازمانهای مجازی بسیاری از فعالیت‌های خود را از منابع خارجی تامین می‌کنند و ساختاری را به وجود می‌آورد که در آن به جای انجام وظایف سنتی در هر واحد داخلی، واحدهای خارجی عهده دار انجام آن وظایف می‌گردند.
مطالب زیر را حتما بخوانید:
