پرکاربردترین مشتقات مالی
راهنمای مطالعه
مشتقات مالی: افراد پول‌های خودشان را در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری می‌کنند تا در نتیجه آن یک درآمد خوبی بدست بیاورند. ولی به دلیل تغییرپذیر بودن قیمت‌های مربوط به اوراق بهادار همانند کالاها، ارز، دارایی‌ها و سایر موارد، سرمایه‌گذاری در این بازارها دارای ریسک است. در نتیجه این نوسانات، تمامی پیشبینی‌ها به چالش کشیده می‌شوند. این شرایط منجر به افزایش احتمال کاهش ارزش سرمایه‌گذاریتان می‌شود. بنابراین اصلی‌ترین نگرانی سرمایه‌گذار عبارت از ریسک مربوط به بازار مالی و میزان سودآور بودن تجارت‌های صورت‌گرفته در این بازار است.
سرمایه‌گذاری‌های متنوعی در دسترس‌اند که می‌توانند منجر به تأمین و امنیت یک سرمایه‌گذار در مقابل ریسک‌ها و نوسانات بازارهای مالی شوند. این سرمایه‌گذاری‌ها نه تنها منجر به محافظت از سرمایه‌گذاران می‌شود، بلکه همچنین درآمد آنها را هم تضمین می‌کند. مشتقات از جمله این نوع سرمایه‌گذاری‌ها می‌باشد. در حقیقت شما در نتیجه مطلع شدن در مورد انواع بازارهای مشتقاتی که وجود دارند، شگفت‌زده خواهید شد. ما در این مقاله مفاهیم و انواع مختلف مشتقات مالی را به صورت دقیق توضیح می‌دهیم.
قبل از آنکه شروع به بحث در مورد انواع مشتقات مالی کنیم، اجازه دهید تا مقداری در مورد معنای مشتقات توضیح دهیم.
مشتقات چیست؟
مشتقات عبارت از یک سری قراردادهای مالی هستند که ارزش آنها بستگی به دارایی مربوطه دارد. ارزش این دارایی مربوطه در نتیجه شرایط بازار تغییر پیدا می‌کند. مشتقات می‌توانند از طریق پیشبینی تغییرات قیمت آینده دارایی مربوطه، مورد معامله قرار بگیرند.
قراردادهای مشتقات در سطح گسترده‌ای و به منظور سفته‌بازی و بدست آوردن درآمد مناسب مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قراردادها برای اهداف مختلفی همانند هجینگ، دستیابی به دارایی‌های اضافی و سایر موارد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع مشتقات
چهار نوع مشتقات وجود دارند که در بازارهای سرمایه اغلب کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر یک از این مشتقات نسبت به یکدیگر متفاوت هستند و در مورد شرایط بازار، عوامل ریسک و سایر موارد یک سری تفاوت‌هایی نسبت به یکدیگر دارند. انواع مختلف مشتقات عبارتند از:
- قراردادهای فوروارد
- قراردادهای فیوچرز
- قراردادهای اختیارات
- قراردادهای سواپ
در ادامه هر یک از این مشتقات مالی به صورت دقیق توضیح داده خواهند شد.
قراردادهای فوروارد
زمانی که دو طرف به منظور خرید یا فروش یک دارایی در یک تاریخ مشخص و در یک قیمت مشخصی در آینده با یکدیگر به توافق می‌رسند، شرایط این توافق به صورت یک قرارداد فوروارد خواهد بود. قراردادهای فوروارد عبارت از توافقی مابین یک سری طرفین به منظور فروش چیزی در آینده است. قراردادهای فوروارد قابل شخصی‌سازی هستند و ریسک بالایی را در مورد طرف مقابل دارند.
به دلیل اینکه این قرارداد قابلیت شخصی‌سازی دارد، اندازه قرارداد به شرایط موجود در آن بستگی دارد. قراردادهای فوروارد قابلیت خودتنظیمی دارند و هیچ نیازی به یکسان بودن تضمین‌ها ندارد. تسویه قرارداد فوروارد در تاریخ سررسید صورت می‌گیرد و به همین دلیل در دوره انقضاء باید معکوس شوند.
قراردادهای فیوچرز
یک قرارداد فیوچرز همانند قرارداد فوروارد، توافقی برای خرید یا فروش یک ابزار مربوطه در آینده است. به منظور اینکه یک قرارداد فیوچرز منعقد شود، هیچ نیازی به ملاقات خریدار و فروشنده نیست. در واقع توافق مابین این دو طرف از طریق بورس صورت می‌گیرد. علاوه بر این، اتاق‌های تهاتر به عنوان طرف مقابل طرفین خریدار و فروشنده عمل می‌کند و در نتیجه ریسک اعتباری این نوع قرارداد کاهش می‌یابد.
قرارداد فیوچرز یک قرارداد استانداردشده است، اندازه آن ثابت و قوانین آن از طریق بورس سهام مشخص می‌شود. به دلیل اینکه قراردادهای فیوچرز در بورس سهام لیست شده است و دارای ماهیت استاندارد هستند، این قراردادها به هیچ وجه قابل اصلاح نیستند. به بیان ساده می‌توان گفت که قراردادهای فیوچرز دارای یک فرمت از قبل تعیین شده، دوره انقضای از قبل مشخص شده و اندازه از قبل معین شده هستند. به دلیل اینکه تضمین و تسویه قراردادهای فیوچرز به صورت روزمره صورت می‌گیرد، این قراردادها به یک مارجین اولیه نیاز دارند.
قراردادهای اختیارات
قراردادهای اختیارات یا آپشن ها سومین نوع از قراردادهای مشتقات‌اند. قراردادهای اختیارات تفاوت زیادی نسبت به قراردادهای فوروارد و فیوچرز دارند؛ دلیل این موضوع عبارت از نبودن اجبار برای انفصال قرارداد در یک تاریخ مشخص است. دو نوع قرارداد اختیارات وجود دارد: کال (Call) و پوت (Put).
در اختیارات کال، خریدار بعد از وارد شدن به یک قرارداد، این حق را دارد که یک دارایی را در قیمت از پیش تعیین شده بخرد. این در حالی است که در اختیارات پوت، خریدار حق دارد، ولی بعد از وارد شدن به یک قرارداد هیچ الزامی نسبت به فروختن دارایی در قیمت از پیش تعیین شده ندارد.
در هر دو مورد از این قراردادها خریدار می‌تواند در دوره انقضا یا قبل از آن قرارداد را تسویه کند. بنابراین هر فردی که از قرارداد اختیارات استفاده می‌کند، می‌تواند چهار پوزیشن مختلف را بگیرد؛ این پوزیشن‌ها عبارت از پوزیشن لانگ (long) یا شورت (short) در اختیارات کال یا پوت می‌باشند. اختیارات در بازار فرابورس و بورس مورد داد و ستد قرار می‌گیرند.
قراردادهای سواپ
قراردادهای سواپ به دلیل اینکه دارای قراردادهای مشتقات متنوعی هستند، پیچیده‌ترین قراردادهای موجودند. قراردادهای سواپ عبارت از یک سری توافقات شخصی مابین طرفین است. طرفین قرارداد توافق می‌کنند تا جریان نقدی خودشان در آینده را از طریق یک فرمول از پیش تعیین‌شده با هم مبادله کنند.
اوراق بهادار مربوط به قراردادهای سواپ عبارت از نرخ بهره یا ارز است. به دلیل اینکه هر دو مورد نرخ بهره و ارز دارای ماهیت نوسانی هستند، قراردادهای سواپ دارای ریسک‌اند. قراردادهای سواپ منجر به تأمین شدن طرفین در مقابل ریسک‌های مختلف می‌شوند.
این قراردادها در بورس‌های مورد معامله قرار نمی‌گیرند و بانکداران سرمایه‌گذار عبارت از واسطه‌های این قراردادها می‌باشند. می‌توان نتیجه‌گیری کرد که قرادادهای مشتقاتی همانند فورواردها، فیوچرزها و اختیارات بهترین ابزار هجینگ می‌باشند. معامله‌کنندگان می‌توانند نوسانات مربوط به قیمت‌های آینده را پیشبینی کنند و از طریق آن سود مناسبی را کسب کنند.
مطالب زیر را حتما بخوانید:
